Sáng 2/7, Viện Kinh tế Tài chính phối hợp với Cục Quản lý giá Bộ Tài chính tổ chức Hội thảo Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2021. Đây là hội thảo được tổ chức vào thời điểm giữa và cuối năm, tập hợp những chuyên gia có uy tín nhằm tham góp ý kiến cho công tác điều hành giá.

Đây cũng là hội thảo qua đó có thể thấy được bức tranh toàn cảnh về thị trường giá cả của nước ta, là dịp các chuyên gia có thể trao đổi thẳng thắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn về những vấn đề có liên quan đến thị trường giá cả, đóng góp cho công tác điều hành của cơ quan quản lý.

Duy trì mức lạm phát thấp nửa đầu năm

Cục Quản lý giá nhận định, mặt bằng giá diễn biến 6 tháng đầu năm theo hướng tăng cao theo quy luật vào dịp lễ, tết và giảm dần trở lại mức bình thường trong các tháng 3 và 4 trước khi tăng nhẹ trở lại trong tháng 5 và 6.

Theo Tổng cục Thống kê, CPI cũng phản ánh đúng diễn biến mặt bằng giá. So với tháng trước, CPI của tháng 1 tăng 0,06%, tháng 2 tăng cao 1,52%, tháng 3 giảm 0,27%, tháng 4 giảm 0,04%, tháng 5 tăng 0,16%, tháng 6 tăng 0,19%. Từ đó, đưa CPI bình quân 6 tháng đầu năm tăng 1,47% so với cùng kỳ, mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016.

Lạm phát cơ bản tháng 6 tăng 0,07% so với tháng 5/2021 và tăng 1,14% so với tháng 6/2020. Lạm phát cơ bản bình quân 6 tháng đầu năm 2021 tăng 0,87% so với bình quân cùng kỳ năm 2020.

Hội thảo theo hình thức trực tuyến ở một số điểm cầu. Ảnh: T.T.

Theo PGS.TS Nguyễn Bá Minh - Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính, nửa đầu năm 2021, CPI bình quân tăng chủ yếu do giá xăng dầu, giá dịch vụ giáo dục tăng, giá gạo, giá vật liệu xây dựng tăng…

Tuy nhiên, các nguyên nhân góp phần kiềm chế tốc độ tăng của CPI 6 tháng đầu năm, như: giá các mặt hàng thực phẩm; Chính phủ triển khai các gói hỗ trợ cho người dân và các đối tượng gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; nhu cầu đi lại của người dân giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh…

Theo TS. Nguyễn Đức Độ - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính, do sự sụt giảm của cầu tiêu dùng nội địa, lạm phát cơ bản trong tháng 6/2021 chỉ tăng 0,07% so với tháng trước và tăng 1,14% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát cơ bản thấp cùng với sự sụt giảm của giá thực phẩm (giá thịt lợn, thịt gà) đã cân bằng hết tất cả các tác động của giá xăng dầu, giá vật liệu xây dựng tăng cao thời gian qua.

Thực trạng lạm phát thấp, theo các chuyên gia có nguyên nhân chính là do cầu tiêu dùng trong nước yếu.

Việc lạm phát duy trì mức thấp nửa đầu năm, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, đây là điều kiện thuận lợi để tạo dư địa kiểm soát lạm phát cả năm đạt mục tiêu. “Tuy nhiên, không vì thế mà chủ quan, vì áp lực lạm phát tiếp tục tăng từ nay đến cuối năm. Mặc dù đang ở mức thấp song CPI đang tăng dần. Giá nguyên, nhiên vật liệu cho sản xuất 6 tháng tăng mạnh 4,79% là mức cao nhất từ năm 2013 đến nay” - ông Ngô Trí Long cảnh báo.

Còn dư địa trên 1% đảm bảo kiểm soát lạm phát dưới 4%

Dự báo CPI cuối năm, ông Nguyễn Bá Minh cho biết, CPI bình quân năm 2021 so với năm 2020 sẽ ở mức 2,5% (+-0,3%). Mức dự báo CPI nêu trên dựa trên cơ sở dự báo có nhiều nhân tố làm giảm áp lực lạm phát, như: tình hình dịch bệnh Covid-19 còn phức tạp khiến cho mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu chưa thể phục hồi vững chắc, làm cho giá cả nguyên, nhiên vật liệu khó tăng như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, dự báo giá một số hàng hóa thiết yếu sẽ hạ nhiệt, giá cả thị trường ổn định, không có biến động.

Cục Quản lý giá dự báo, về mặt “con số” thì rủi ro lạm phát trong năm 2021 là không lớn, nên CPI mỗi tháng cuối năm còn có dư địa trên 1% để đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân năm dưới 4%. Do vậy, việc kiểm soát bình quân cả năm 2021 ở mức 4% là vẫn trong tầm kiểm soát của Chính phủ nếu không có những yếu tố quá đột biến xảy ra.

Giá xăng dầu tăng thời gian qua đã gây áp lực lớn lên lạm phát. Ảnh: TL

Tuy nhiên, theo Cục Quản lý giá, việc kiểm soát lạm phát không chỉ hướng thuần túy đến vấn đề thực hiện chỉ tiêu của Quốc hội giao mà cần phải được đặt ra trong đa mục tiêu về thúc đẩy tăng trưởng, ổn định nền tảng kinh tế vĩ mô, hỗ trợ chống dịch và là đòn bẩy cho sản xuất, kinh doanh cũng như ổn định tâm lý người tiêu dùng. Việc kiểm soát CPI bình quân cũng cần hướng đến việc kiểm soát cả CPI cùng kỳ tháng 12 nhằm tạo nền lạm phát cho việc kiểm soát lạm phát trong năm tới 2022.

TS. Nguyễn Đức Độ nhận định, tổng cầu yếu do Covid-19 là nguyên nhân cơ bản giữ cho lạm phát tại Việt Nam được duy trì ở mức thấp trong bối cảnh giá các hàng hóa cơ bản trên thế giới tăng cao.

“Mục tiêu kiểm chế lạm phát trung bình ở mức dưới 4% trong năm 2021 chắc chắn sẽ đạt được. Dù vậy, tình trạng lạm phát thấp do tổng cầu yếu hiện nay không hẳn là điều đáng mừng” - ông Nguyễn Đức Độ nhận định.

Qua tính toán, TS. Nguyễn Đức Độ cho rằng, nếu tốc độ tăng giá được duy trì trong thời gian còn lại của năm mỗi tháng khoảng 0,27%, thì lạm phát so với cùng kỳ năm trước sẽ tăng từ mức 2,41% hiện nau lên mức 3,28% vào tháng 12/2021, đồng thời lạm phát trung bình của cả năm sẽ ở mức 2,12%. Còn trong trường hợp giá xăng dầu tiếp tục tăng mạnh và CPI giả định tăng trung bình 0,5%/tháng thời gian tới, lạm phát so với cùng kỳ của tháng 12/2021 sẽ ở mức 4,71%, nhưng lạm phát trung bình cũng chỉ ở mức 2,53%.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - Học viện Tài chính đưa ra 2 kịch bản cho CPI năm 2021. Theo ông, nếu dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp, kinh tế thế giới phục hồi chậm, kinh tế Việt Nam 6 tháng cuối năm tăng ở mức 6,8 - 7% thì khả năng lạm phát cả năm sẽ ở khoảng 3,3 - 3,5%. Tuy nhiên nếu kinh tế tăng trưởng ở mức 7,0 - 7,4% thì khả năng lạm phát sẽ ở mức 3,8 - 4,0%.

TS. Lê Quốc Phương - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công thương) cho rằng, nếu kiểm soát lạm phát một cách thận trọng, chủ động, thậm chí chúng ta có thể đạt CPI cả năm dưới 3%.

Muốn làm được điều đó, ông Lê Quốc Phương cho rằng, cần theo dõi sát diễn biến giá cả cung cầu các mặt hàng thiết yếu; không đồng thời tăng giá các mặt hàng trong bối cảnh hiện nay. Ngoài ra, chúng ta cần điều hành tốt giá một số mặt hàng như: sắt thép, xăng dầu, dịch vụ hàng không, dịch vụ y tế, đất đai, bất động sản; cần chuẩn bị nguồn hàng dự trữ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, tránh tình trạng khan hiếm đẩy giá tăng đột biến.

Như vậy, theo dự báo của giới chuyên gia, kể cả trong tình huống xấu nhất, lạm phát vẫn ở trong tầm kiểm soát và theo đúng mục tiêu đề ra. Nhiều ý kiến cho rằng, từ nay đến cuối năm, Chính phủ cần tập trung điều hành chính sách tiền tệ, lãi suất, tỷ giá linh hoạt, thận trọng, phù hợp với diễn biến thị trường trong nước và quốc tế, phối hợp hài hòa với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác, nhằm kiểm soát lạm phát, hỗ trợ sản xuất kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế./.