Phục hồi tổng cầu, thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh mới. Ảnh: TL

Có sự sụt giảm mạnh từ phía tổng cầu của nền kinh tế Việt Nam

Theo PGS.TS Nguyễn Thành Hiếu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, số liệu kinh tế những tháng đầu năm cho thấy có sự sụt giảm mạnh từ phía tổng cầu của nền kinh tế Việt Nam. Theo đó, mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong năm 2023 trở nên rất khó khăn trong bối cảnh những tác động từ thế giới còn khó lường trong khi khu vực sản xuất trong nước còn chưa hoàn toàn hồi phục sau đại dịch. Điều này đòi hỏi khẩn trương có những biện pháp thích hợp, kịp thời để phục hồi tổng cầu, phát triển kinh tế trong bối cảnh mới.

Đứng trước vấn đề trên, cuộc tọa đàm này nhằm tổng kết toàn diện nền kinh tế Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2023, đánh giá tổng cầu nền kinh tế trong bối cảnh mới, từ đó đề xuất những giải pháp có tính chiến lược, kịp thời nhằm phục hồi tổng cầu thúc đẩy tăng trưởng trở lại của nền kinh tế.

Trình bày tham luận tại hội thảo TS. Johnathan Picus - Kinh tế trưởng Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết phục hồi kinh tế toàn cầu đang chững lại và sẽ tiếp tục tiến triển rất chậm, từ đó tiếp tục tác động bất lợi đến kinh tế Việt Nam, đặc biệt là về xuất khẩu.

Ở trong nước, Việt Nam dựa quá nhiều vào chính sách tiền tệ để kích cầu. Trong khi đó, đầu tư công, một động lực lớn cho tăng trưởng thì đang còn phân mảnh, không gắn với chính sách công nghiệp và thương mại. Mặc dù chi cho cơ sở hạ tầng tương đối cao nhưng còn trùng lặp, dự án nhỏ và không hiệu quả. Tỷ lệ đầu tư công trên GDP giảm, ngày càng địa phương hóa. Là một trong những nước phân cấp đầu tư công cao nhất trên thế giới, đầu tư công từ trung ương chỉ chiếm một phần nhỏ trong GDP của Việt Nam.

Theo TS. Johnathan Picus, Việt Nam cần lật ngược sự suy giảm trong đầu tư công để đối mặt với chuyển dịch năng lượng và khí hậu. Theo đó, đầu tư công cần được tập trung, tăng hiệu quả thông qua giám sát quốc gia và kế hoạch phát triển vùng.

Tập trung đẩy nhanh đầu tư công để duy trì động lực tăng trưởng

Tập trung đẩy nhanh đầu tư công cũng là một khuyến nghị chính sách được PGS.TS Phạm Thế Anh - Trường Đại học Kinh tế quốc dân, nêu trong tham luận về khôi phục tổng cầu để duy trì động lực tăng trưởng của Việt Nam trong bối cảnh mới.

Theo PGS.TS Phạm Thế Anh, tăng trưởng kinh tế quý II dù đã cải thiện nhưng vẫn thấp xa so với các năm khác trong điều kiện bình thường. Ngoài một số ít tín hiệu tích cực, nhìn sâu vào nền kinh tế còn rất nhiều khó khăn, nền tảng phục hồi không chắc chắn. Ngành chế biến chế tạo liên quan đến xuất khẩu và bất động sản sụt giảm mạnh, tình hình doanh nghiệp xấu đi. Lạm phát giảm mạnh từ cuối năm 2022, thể hiện sức cầu yếu của nền kinh tế. Số liệu kinh tế cho thấy, cả 3 thành phần của tổng cầu gồm bán lẻ, đầu tư và xuất khẩu đều suy yếu.

Để phục hồi tổng cầu, Trưởng khoa Kinh tế học của Trường Đại học Kinh tế quốc dân đưa ra một số gợi ý chính sách bao gồm khuyến khích đầu tư tư nhân thông qua việc tiếp tục hạ lãi suất cho vay. Tuy nhiên, với giải pháp này lưu ý cần kiểm soát tăng trưởng cung tiền quanh mức 10%, tránh hạ lãi suất chính sách dồn dập. “Cần nhớ rõ bài học trước đây về chính sách kích cầu đã gây bong bóng giá tài sản, do tăng trưởng cung tiền quá cao” - ông Phạm Thế Anh nói.

Giải pháp khác lâu dài, ít “tác dụng phụ” hơn là tiếp tục đẩy nhanh đầu tư công. Trong đó, cần tập trung vào các dự án cơ sở hạ tầng, tránh dàn trải, phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu thực và bổ sung các trường học công đáp ứng nhu cầu xã hội. Ngoài ra có thể kích thích tiêu dùng thông qua trợ cấp an sinh cho người nghèo, nâng mức thu nhập chịu thuế và giảm thuế VAT với hàng thiết yếu.

Nhà nước nên mua lại các dự án bất động sản khó khăn

Phát biểu trong phiên thảo luận bàn tròn sau đó về khó khăn khi suy giảm tổng cầu, ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản, nhấn mạnh sự sụt giảm cầu trong thị trường bất động sản là rất mạnh. Trong 2 quý vừa qua chỉ có khoảng 6.000 giao dịch về nhà ở được thực hiện (quý I khoảng 2.700 giao dịch, quý II khoảng 3.600 giao dịch), trong khi cùng kỳ các năm trước có khoảng 180.000 – 200.000 giao dịch được thực hiện. Điều này khiến giá trị giao dịch mua bán nhà từ gần 1 triệu tỷ đồng nay giảm chỉ còn vài nghìn tỷ đồng.

Phân tích nguyên nhân, ông Nguyễn Văn Đính lý giải có nguyên nhân nguồn cung không đảm bảo, phần lớn cung hiện có không đáp ứng nhu cầu số đông. Sự thiếu hụt này có liên quan đến hàng nghìn dự án đang vướng mắc về pháp lý không thể tham gia thị trường. Cùng với đó, tâm lý nhà đầu tư lo ngại rủi ro, lãi suất cao là những lý do khiến cầu bất động sản ảm đạm dù giá đã giảm.

Đề xuất về giải pháp, ông Nguyễn Văn Đính cho rằng, Chính phủ đã lựa chọn rất đúng và trúng giải pháp phát triển nhà ở xã hội, tuy nhiên đến khâu triển khai vẫn lại vướng ở chính sách, khiến các bên tham gia không mặn mà, không kích thích được thị trường.

Để phát triển các dự án nhà ở xã hội thành công, Phó Chủ tịch Hiệp hội bất động sản cho rằng phải thay đổi cách nhìn về các dự án này, tránh có tư tưởng, cơ chế xin cho. Để tăng cung cho thị trường, ông đề nghị đối với các dự án phù hợp nhu cầu thị trường, còn đang vướng mắc ở giai đoạn cuối thì cần có giải pháp quyết liệt để tháo gỡ, đưa ra đáp ứng nhu cầu thị trường. Ngược lại với những dự án quá khó khăn, chủ đầu tư đã kiệt quệ, thì nhà nước có thể đứng ra hỗ trợ, mua lại rồi xử lý như dự án công sau đó mang ra đấu giá./.