Phát biểu tại tọa đàm “Kiểm soát nguồn vốn vào bất động sản - Chính sách và tác động”, TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia, đánh giá rằng quy mô bất động sản và xây dựng nước ta vẫn còn khiêm tốn so với nhiều nước, vì thế còn nhiều tiềm năng để phát triển. Trong khi đó, vai trò thu hút vốn của bất động sản vô cùng quan trọng đối với 35 ngành nghề khác nhau liên quan đến bất động sản với các hệ số khác nhau.

“Nghẽn” dòng vốn, mất cân đối cung – cầu sẽ tăng

Trên thực tế, doanh nghiệp có 6 nguồn huy động vốn, gồm: Ngân sách Nhà nước (vốn mồi, vốn ưu đãi, giảm thuế); Nguồn vốn nước ngoài (vay, phát hành trái phiếu, bán cổ phần); Huy động từ thị trường vốn (cổ phiếu, trái phiếu, quỹ đầu tư, từ các nền tảng công nghệ); Nguồn vốn tín dụng; Vốn tự có; Vốn đối tác trả chậm.

Nhưng về nguồn vốn tư nhân, theo tính toán của TS. Cấn Văn Lực, đến hết tháng 4/2022, số doanh nghiệp kinh doanh bất động sản thành lập mới là 3.606 doanh nghiệp, tăng 32,2%, số doanh nghiệp hoạt động lại tăng 73,2%.

Các chuyên gia phát biểu tại tọa đàm “Kiểm soát nguồn vốn vào bất động sản - Chính sách và tác động”.

Cùng thời gian này, vốn FDI đăng ký mới vào bất động sản đạt gần 2,8 tỷ USD chiếm khoảng 26,5%, đứng thứ 2 trong số các lĩnh vực thu hút FDI lớn, riêng góp vốn, mua cổ phần đạt 1,04 tỷ USD (chiếm 9,69%); Phát hành trái phiếu: toàn thị trường phát hành 72.000 tỷ đồng; trong đó doanh nghiệp bất động sản phát hành 27.000 tỷ đồng, xếp thứ nhất, chiếm 37,3%...

Riêng nguồn vốn tín dụng bất động sản: tính đến hết quý 1/2022 tăng khoảng 2,4% so với đầu năm. Tổng dư nợ tín dụng bất động sản khoản 2,23 triệu tỷ đồng chiếm khoảng 20% tổng dư nợ của nền kinh tế. Trong đó, cho vay nhà ở ước đạt 65% (1,45 triệu tỷ đồng), còn lại là tín dụng kinh doanh bất động sản chiếm khoảng 35% (0,78 triệu tỷ đồng).

Trả lời cho câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu nghẽn dòng vốn đối với doanh nghiệp bất động sản?, TS. Cấn Văn Lực cho rằng: "Doanh nghiệp lo lắng, lưỡng lự triển khai đầu tư dự án; Làm tăng tình trạng mất cân đối cung cầu bất động sản; Dự án có thể bị dở dang, thanh khoản thị trường bất động sản giảm; Nợ xấu theo đó tăng, giảm đà phục hồi kinh tế… Do vậy kiểm soát hợp lý là rất quan trọng".

Cũng nói về vấn đề này, theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh, thực tế vừa qua, một số vụ việc đã xảy ra, các ngân hàng thương mại đã cho dừng cho vay tín dụng bất động sản. Từ đó, dẫn đến khó khăn cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng, bởi đây là “ bà đỡ ” cho các doanh nghiệp bất động sản trong giai đoạn triển khai thực hiện dự án để đến giai đoạn đủ điều kiện huy động vốn của khách hàng.

Cần rà soát, phân loại doanh nghiệp

“Bài học thắt chặt tiền tệ, thắt chặt tín dụng năm 2008 và bài học về thắt chặt tiền tệ, thắt tín dụng năm 2011 dẫn đến thị trường bất động sản hai lần bị đóng băng trong hơn 10 năm qua là những bài học đáng giá mà chúng ta cần phải rút ra", Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh và thừa nhận việc chúng ta có lộ trình hạn chế tín dụng vào lĩnh vực bất động sản là cần thiết, nhưng mà nên giảm tiến độ này cho đến cuối năm 2023.

"Khi một dự án được hình thành, các chủ đầu tư phải bỏ 50% vốn cho các thủ tục đầu tư, đóng thuế, chuẩn bị đầu tư, giải phóng đền bù… Giai đoạn hoàn thiện là 50% vốn còn lại – chủ đầu tư mới bắt đầu được huy động vốn. Đây là thực trạng khó khăn của các doanh nghiệp. Các chủ đầu tư phải có nguồn vốn tự có từ 10 – 15%, sau đó mới là từ vay tín dụng, phát hành trái phiếu… và chỉ được huy động sau khi xong hạ tầng, nền móng. Như vậy, đây cũng là điểm khó cho doanh nghiệp" - ông Nguyễn Văn Đính - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam.

Đối với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, chúng ta cần rà soát lại sửa đổi các quy định phát luật để việc phát hành trái phiếu một cách chặt chẽ nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của các nhà đầu tư, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng cái lỏng lẻo trong phát hành trái phiếu để trục lợi, thậm chí để lừa đảo. "Chúng ta không đi từ cực đoan này đến cực đoan khác mà cần phải có chính sách một cách tỉnh táo, để tiếp tục cung ứng nguồn vốn tín dụng ở mức độ cần thiết cho thị trường bất động sản, cho những nhà đầu tư có năng lực”, ông Lê Hoàng Châu kiến nghị.

Đồng quan điểm với các ý kiến trên, từ góc độ doanh nghiệp, ông Lê Hoàng Hoán - Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Tập đoàn Đất Việt, nhìn nhận nếu tín dụng bị khóa đột ngột, nhiều dự án dở dang sẽ gặp khó, doanh nghiệp không trả được nợ vay, ngân hàng lại đối diện với nguy cơ nợ xấu.

Bởi vậy, ngân hàng cần rà soát, phân loại dự án để có hướng quản lý phù hợp mà không gây tác động xấu tới thị trường. Những dự án có thể tạo nguồn cung, có tính thanh khoản cao thì cần tiếp tục đảm bảo cấp tín dụng. Những dự án không có khả năng thanh khoản, đặc biệt là những dự án hình thành trong tương lai, không có khả năng tạo nguồn cung thì phải siết, chờ thị trường ổn định rồi xem xét tiếp.

“Bên cạnh đó, cũng cần có những cơ chế cho vay ưu đãi và khuyến khích các doanh nghiệp đang phát triển các dự án nhà ở thương mại có giá vừa túi tiền (1 - 2 tỷ đồng/căn) dành cho nhu cầu ở thực. Ngoài ra, cần khuyến khích các ngân hàng thương mại tăng tín dụng tiêu dùng mua nhà dành cho khách hàng cá nhân mua nhà lần đầu, mua nhà để ở chứ không phải để đầu cơ” - ông Hoán đề xuất./.