Bức tranh thị trường lao động có nhiều điểm sáng

Tại buổi họp báo về tình hình lao động việc làm quý III và 9 tháng năm 2022, Tổng cục Thống kê cho biết, trái ngược với thời điểm cùng kỳ năm 2021, bức tranh về thị trường lao động quý III/2022 đã có rất nhiều điểm sáng. Lực lượng lao động tăng nhanh và ổn định. Cụ thể, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý III/2022 là 51,9 triệu người, tăng hơn 0,2 triệu người so với quý trước và đặc biệt tăng gần 2,8 triệu người so với cùng kỳ năm trước.

Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động quý III/2022 là 68,7%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 3,1 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ quý III/2022 là 26,3%, cao hơn 0,1 điểm phần trăm so với quý trước và hơn 0,2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù vẫn chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhưng thị trường lao động đang trên đà phục hồi khá nhanh.

Thị trường lao động chứng kiến sự tăng trưởng về quy mô của lao động có việc làm ở cả 6 vùng kinh tế - xã hội. Ba vùng bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19 trong năm 2021 đã ghi nhận mức phục hồi mạnh.

Số người từ 15 tuổi trở lên có việc làm là 50,8 triệu người, tăng 255,2 nghìn người so với quý trước và tăng 3,5 triệu người so với quý III/2021 (quý chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch Covid-19). Trong đó, tăng chủ yếu ở khu vực thành thị và ở nam giới.

Khi số người có việc làm tăng lên so với quý trước và cùng kỳ năm trước, thì số thiếu việc làm đã giảm đi so với quý trước và cùng kỳ năm trước. Cụ thể, số người thiếu việc làm trong độ tuổi quý III/2022 là khoảng 871,6 nghìn người, giảm 10,1 nghìn người so với quý trước và đặc biệt giảm 993,6 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi quý này là 1,92%, giảm 0,04 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 2,54 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, tình hình thiếu việc làm của người lao động tiếp tục được cải thiện, tuy nhiên vẫn còn cao hơn cùng kỳ trước khi dịch Covid-19 xuất hiện (tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý III/2019 là 1,32%).

Các doanh nghiệp thiếu khoảng 511.000 lao động

Với tình hình kinh tế - xã hội tiếp tục đà hồi phục nhanh ở hầu hết các ngành, lĩnh vực, tình hình thất nghiệp của người lao động cũng tiếp tục duy trì xu hướng giảm. Cụ thể, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý III/2022 là gần 1,06 triệu người, giảm 13,9 nghìn người so với quý trước và đặc biệt giảm 658,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý III/2022 là 2,28%, giảm 0,04 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 1,70 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp cả nước không cao, song ông Phạm Hoài Nam - Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động (Tổng cục Thống kê) cho biết, có tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ ở nhiều tỉnh, thành. Báo cáo nhanh từ các địa phương cho biết, thực tế có nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ. Trong quý III/2022, số lao động doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng nhưng không tuyển dụng được, hoặc tuyển dụng nhưng không đạt yêu cầu là khoảng 511 nghìn người. Trong đó, số lao động phổ thông bị thiếu hụt cục bộ là 372 nghìn người, chiếm 72,8%; lao động có tay nghề là 139 nghìn người, chiếm 27,2%.

Sự thiếu hụt lao động cục bộ xảy ra nhiều nhất ở các doanh nghiệp ngành dệt may (thiếu khoảng 123 nghìn lao động); doanh nghiệp ngành da giày (thiếu khoảng 56,2 nghìn lao động); doanh nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính (thiếu khoảng 41 nghìn lao động)…

Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là 2 địa phương bị thiếu hụt lao động cục bộ nhiều nhất. Hiện các doanh nghiệp ở 2 thành phố này đang cần tuyển thêm 89,6 nghìn lao động, trong đó có 41,1 nghìn lao động phổ thông và 48,5 nghìn lao động có tay nghề. Ngoài ra, một số tỉnh thành phố khác cũng báo cáo có sự thiếu hụt lao động cục bộ đáng kể (từ 9 nghìn người trở lên) trong các doanh nghiệp đóng trên địa bàn tỉnh như Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Ninh Bình, Nghệ An, Đà Nẵng, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Tháp, Hậu Giang.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động, tình trạng lao động phổ thông thiếu nhiều là do quy mô tuyển dụng của các doanh nghiệp lớn, mức lương lại không cao so với một số công việc phi chính thức khác. "Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải thay đổi, không thể mãi thâm dụng lao động, phát triển dựa vào nguồn lao động có tay nghề thấp. Doanh nghiệp phải tìm hướng đi mới, như ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, từ đó tạo ra giá trị gia tăng cao hơn cho doanh nghiệp và thu nhập tốt hơn cho người lao động" - bà Nguyễn Thị Thanh Mai đề nghị.

Nhận định về thị trường quý IV/2022, đại diện Tổng cục Thống kê cho rằng, mặc dù hiện các nước xung quanh có tỷ lệ thất nghiệp cao, rủi ro từ diễn biến kinh tế thế giới còn nhiều, song với đà phục hồi mạnh của nền kinh tế trong nước hiện nay, thị trường lao động tới đây sẽ tiếp tục phục hồi khả quan.