Sáng 25/2, Ban Chỉ đạo phòng, chống lãng phí họp phiên thứ nhất dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Lãng phí diễn ra khá phổ biến dưới nhiều hình thức

Thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, thời gian qua Chính phủ cũng đã có nhiều chỉ đạo, hành động quyết liệt để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, giải quyết các điểm nghẽn gây lãng phí nguồn lực của nền kinh tế như đã thành lập Ban chỉ đạo về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án theo Quyết định số 1568/QĐ-TTg. Nhờ vậy, công cuộc phòng, chống lãng phí bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định, phần nào giải quyết được một số tồn tại hạn chế, điểm nghẽn về lãng phí trong một số một số lĩnh vực.

Tuy nhiên, tại cuộc họp, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương thẳng thắn chỉ rõ, lãng phí diễn ra khá phổ biến dưới nhiều hình thức, nhất là trong lĩnh vực quản lý tài chính, tài sản công, đầu tư công, đất đai, tài nguyên khoáng sản… gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, làm suy giảm nguồn lực, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước. Đặc biệt, các đại biểu cho rằng, những lãng phí kể trên, một phần do vướng mắc về thể chế.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thực hiện việc rà soát các dự án đầu tư có khó khăn vướng mắc, tồn đọng kéo dài, tại 26 cơ quan Trung ương và 62 địa phương có hơn 1.000 dự án gặp vướng mắc, trong đó có 181 dự án đầu tư công, 801 dự án đầu tư ngoài ngân sách và 60 dự án hợp tác công tư (PPP). Tuy nhiên, lãnh đạo các địa phương cho biết, số lượng các dự án còn khó khăn, vướng mắc ở địa phương trên thực tế còn cao hơn nhiều do chưa thống kê hết và ở các mức độ, thẩm quyền giải quyết khác nhau.

Trong đó, các khó khăn, vướng mắc chủ yếu do thiếu vốn đầu tư, nợ đọng xây dựng cơ bản; việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, giải phóng mặt bằng, trùng lắp quy hoạch; thiếu thủ tục giao đất, cho thuê đất; không tuân thủ thủ tục đấu thầu, đấu giá lựa chọn nhà đầu tư; vướng mắc về vật liệu xây dựng…

Những hạn chế này là một trong những nguyên nhân gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chỉ phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Các đại biểu đề xuất tiếp tục hoàn thiện thể chế và có cơ chế đặc biệt, đặc thù tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án, nhất là các dự án có sai phạm được chỉ ra trong quá trình thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, các bản án… Đồng thời có hướng dẫn kịp thời để sắp xếp tài sản, cơ sở vật chất, tránh lãng phí trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Theo các đại biểu, việc đầu tiên là phải chủ động rà soát, đánh giá, phân loại các dự án tại chính các địa phương; phải thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về quy hoạch, về đất đai, nhà ở, bất động sản, trong đó có việc ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai, các văn bản, các nghị định, thông tư hướng dẫn. Đặc biệt trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư, phải quan tâm đến đánh giá năng lực của nhà đầu tư.

Quang cảnh cuộc họp.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho rằng, các địa phương chủ động rà soát, phân loại, đánh giá, phân tích nguyên nhân và thẩm quyền có 3 cấp như Đề án 153: thẩm quyền địa phương thì địa phương phải chủ động nhưng vẫn phải tổng hợp báo cáo; thẩm quyền của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ; thẩm quyền bên trên.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Đỗ Đức Duy phản ánh các địa phương có hàng trăm, hàng nghìn dự án trước hết phải tự rà soát theo đúng chỉ đạo và hướng dẫn của Ban chỉ đạo; phân loại khó khăn, vướng mắc gồm các loại khó khăn, vướng mắc gì, hướng xử lý như thế nào. Hiện nay pháp luật quy định tương đối đầy đủ, nếu thẩm quyền của địa phương thì địa phương phải chủ động, chứ không phải cái gì cũng báo cáo lên trên.

Phòng chống lãng phí phải bám sát 5 quan điểm

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ ra những kết quả đã đạt được và những tồn tại, hạn chế cần xử lý dứt điểm trong thời gian tới.

Trong đó, Thủ tướng nêu rõ, qua thực tiễn việc thực hiện công tác phòng, chống lãng phí vẫn còn một số tồn tại, hạn chế trong việc quản lý, sử dụng nguồn lực như cơ chế phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công còn bất cập, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực của Nhà nước. Việc quản lý, sử dụng tài sản công còn nhiều hạn chế, như nhiều cơ sở nhà, đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả hoặc không đúng mục đích; 9.497 cơ sở nhà đất và 9.606 tài sản công khác chưa được xử lý dứt điểm…

Thủ tướng đề nghị đề cao tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu, rà soát lại và trực tiếp chỉ đạo việc này, phải có các cuộc họp thường xuyên hơn và sẽ có kiểm điểm rà soát tích cực hơn để giải quyết các tồn tại, nhất là các dự án lớn, không còn cách nào khác cả, càng để càng kéo dài càng lãng phí.

Mong muốn, việc phòng, chống lãng phí phải trở thành tự giác, tự nguyện như cơm ăn, nước uống hằng ngày, Thủ tướng yêu cầu thống nhất về nhận thức, vai trò, tầm quan trọng của công tác phòng, chống lãng phí tại thời điểm hiện nay theo chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm. Song song là phải hành động quyết liệt, làm việc nào dứt việc đó, với các chương trình, kế hoạch, mục tiêu, giải pháp cụ thể, trên tinh thần “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả”; tiếp tục rà soát, khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật trên tất cả các lĩnh vực quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống lãng phí, nhất là xây dựng dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí và Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí.

Để tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí, Thủ tướng chỉ rõ phải bám sát 5 quan điểm.

Một là, phòng, chống lãng phí là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của toàn dân, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước. Hai là, phòng, chống lãng phí không có giới hạn về không gian và thời gian; làm liên tục, không ngừng nghỉ; làm từ trên xuống dưới, làm từ trong ra ngoài. Ba là, phòng, chống lãng phí phải gắn kết với cải cách bộ máy, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ công chức, viên chức; đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa và cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm phiền hà, chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Bốn là, phòng, chống lãng phí gắn kết với thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát; đẩy mạnh đầu tư công minh bạch, công khai, hiệu quả; gắn kết huy động các nguồn lực ngoài Nhà nước kết hợp với nguồn lực của Nhà nước để phát triển đất nước. Năm là, phòng, chống lãng phí phải gắn với 3 đột phá chiến lược; đẩy mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và gắn kết chặt chẽ với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Về nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các thành viên Ban Chỉ đạo, lãnh đạo các bộ, cơ quan, địa phương phải thống nhất về nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của công tác phòng, chống lãng phí tại thời điểm hiện nay vì phòng, chống lãng phí không phải nhiệm vụ của riêng ai mà là của tất cả chúng ta. Tất cả các bộ, ngành, địa phương đều phải thực sự vào cuộc.

Bên cạnh đó, tiếp tục rà soát, khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật trên các lĩnh vực quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống lãng phí; rà soát các dự án lãng phí, kéo dài và đề xuất cơ chế, chính sách xử lý phù hợp, kịp thời, hiệu quả; rà soát các thủ tục hành chính gây ách tắc, lãng phí nguồn lực để cải cách thủ tục hành chính; tăng cường phân cấp, phân quyền nhất là trong quản lý các dự án đầu tư công theo tinh thần địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm..../.