Nhà ở xã hội cần được quan tâm và tháo gỡ vướng mắc. Ảnh: TL

Nguồn vốn dành cho phát triển nhà ở xã hội rất hạn chế

Nhận định những khó khăn trong việc triển khai xây dựng nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở công nhân, ông Hà Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), cho biết đã nhận diện được các khó khăn vướng mắc trong việc phát triển nhà ở xã hội. Từ đó, Bộ Xây dựng đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 49/NĐ-CP sửa đổi một số khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn đối với Nghị định 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.

Một trong những khó khăn, vướng mắc thời gian qua về phát triển nhà ở xã hội đó là vấn đề thiếu nguồn vốn. Ông Hà Quang Hưng cho hay, sau khi gói 30 nghìn tỷ đồng kết thúc thì nguồn vốn dành cho phát triển nhà ở xã hội rất hạn chế. Trong giai đoạn 2016 - 2020, Ngân hàng Chính sách xã hội được phân bổ 2.163 tỷ đồng trên tổng số nhu cầu là 9.000 tỷ đồng (chỉ đạt 27% so với nhu cầu). Còn các ngân hàng thương mại là đối tượng sẽ cho các chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân được vay thì lại không được bố trí đồng vốn nào. Dẫn đến sau khi gói hỗ trợ trên kết thúc, các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân hầu như đều bị tạm dừng, dẫn đến nguồn cung rất thiếu.

Thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, đến nay đã có 7 dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp được khởi công xây dựng, với tổng quy mô khoảng 23.965 căn hộ. Trong đó, có 5 dự án nhà ở xã hội gồm 20.765 căn hộ (Bình Dương 4 dự án với 20.000 căn hộ, Kiên Giang 1 dự án với 765 căn hộ); 2 dự án nhà ở công nhân, với tổng số 3.200 căn hộ (Quảng Ninh 1 dự án với 1.000 căn, đáp ứng 5.500 chỗ ở; Bắc Ninh 1 dự án với 2.200 căn, đáp ứng 11.000 chỗ ở).

Tuy nhiên, kết quả trên vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Trong giai đoạn này, mục tiêu phấn đấu thực hiện đầu tư xây dựng tối thiểu khoảng 12,5 triệu m2 nhà ở xã hội tại khu vực đô thị; đáp ứng cho khoảng 70% công nhân tại các khu công nghiệp có nhu cầu được giải quyết chỗ ở.

Loạt đề xuất tăng nguồn cung nhà ở xã hội

Trước thực trạng nguồn cung khan hiếm, Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA) đã gửi văn bản kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ đề xuất loạt giải pháp tháo gỡ khó khăn, ách tăng nhằm tăng nguồn cung nhà ở xã hội.

Hiệp hội đề nghị Bộ Xây dựng sớm trình Chính phủ xem xét sửa đổi khoản 1 và khoản 2 điều 5 Nghị định 100/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 4 Điều 1 Nghị định 49/2021/NĐ-CP) để không làm thất thoát quỹ đất 20% dành để phát triển nhà ở xã hội, đảm bảo nguồn cung nhà ở xã hội và phù hợp với tình hình thực tiễn.

HoREA đề xuất, cho chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại được lựa chọn hình thức hoặc dành quỹ đất 20% để xây dựng nhà ở xã hội trong dự án, quy định tại khoản 1 điều này hoặc hoán đổi quota 20% quỹ nhà ở hoặc quỹ đất ở của dự án nhà ở thương mại bằng số lượng nhà ở xã hội tương đương tính theo căn hộ, hoặc diện tích sàn xây dựng căn hộ, hoặc diện tích đất ở tương đương với giá trị quỹ đất 20% tại thời điểm hoán đổi để sử dụng làm nhà ở xã hội.

Theo Bộ Xây dựng, đến nay trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 275 dự án nhà ở xã hội, với quy mô khoảng 147.000 căn hộ (khoảng 7,35 triệu m2 sàn); đang tiếp tục triển khai 339 dự án với quy mô khoảng 371.500 căn hộ, tương đương khoảng 18,58 triệu m2 sàn.

Để tăng nguồn cung nhà ở xã hội riêng lẻ, HoREA đề nghị Bộ Xây dựng xem xét đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 3 điều 53 Luật Nhà ở 2014, theo hướng cho phép doanh nghiệp được đầu tư phát triển nhà ở xã hội cho thuê là phòng trọ, nhà trọ; hộ gia đình, cá nhân bỏ vốn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên diện tích đất ở hợp pháp của mình; doanh nghiệp, hợp tác xã bỏ vốn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho thuê là phòng trọ, nhà trọ.

Đến nay, các quy định pháp luật chưa quy định chính sách ưu đãi về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, về thuế, về tín dụng đối với nhà ở thương mại phù hợp với thu nhập của người có thu nhập trung bình thấp và người có thu nhập thấp đô thị, nên có rất nhiều người có thu nhập thấp đô thị và người có thu nhập trung bình thấp thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân nhưng không được hưởng chính sách ưu đãi nhà ở xã hội, mà cũng không đủ khả năng tài chính, hoặc không có tài sản đủ để thế chấp để vay tín dụng với lãi suất thương mại để mua nhà ở thương mại.

Theo đó, HoREA đề nghị Bộ Xây dựng trình Chính phủ xem xét xây dựng bổ sung các cơ chế, chính sách hỗ trợ về nhà ở giá phù hợp với thu nhập với mức ưu đãi bằng khoảng phân nửa chính sách hỗ trợ, ưu đãi đang áp dụng cho nhà ở xã hội, để tạo điều kiện đẩy mạnh việc phát triển nhà ở giá phù hợp với thu nhập của người có thu nhập trung bình thấp và người có thu nhập thấp đô thị.

Đồng thời, đề nghị Ngân hàng Nhà nước trình Chính phủ xem xét thực hiện cho vay ưu đãi với lãi suất khoảng 7,5 %/ năm trong khoảng 5 năm (hoặc 10 năm) cho đối tượng được mua, thuê mua nhà ở giá phù hợp với thu nhập./.