Giải ngân các chương trình mục tiêu quốc gia tiếp tục chậm. Ảnh: TL

Báo cáo tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã cho biết về kết quả giải ngân vốn ngân sách nhà nước (NSNN) của các chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG). Theo đó, tổng kinh phí sự nghiệp của các CTMTQG năm 2021 đã giải ngân là 1.078 tỷ đồng, đạt 88,95% kế hoạch.

Đối với kế hoạch vốn của năm 2022, đến 31/1/2023, giải ngân vốn năm 2022 được khoảng 14.468,011 tỷ đồng, đạt 42,49% kế hoạch (trong đó: vốn đầu tư phát triển khoảng 12.933,106 tỷ đồng, đạt 54% kế hoạch; kinh phí sự nghiệp khoảng 1.534,35 tỷ đồng, đạt 7,82%). Căn cứ quy định Nghị quyết số 69/2022/QH15 và Chỉ thị số 08/CT-TTg, các địa phương đã tiến hành các thủ tục kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân khoảng 18.982,631 tỷ đồng kế hoạch vốn năm 2022 còn lại.

Năm 2023, giải ngân kinh phí sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương đến tháng 6 năm 2023 đạt khoảng 1.131,044 tỷ đồng, bằng 5,33% kế hoạch. Về vốn đầu tư công, kết quả giải ngân đến 31/8/2023 đạt khoảng 10.139,674 tỷ đồng, bằng 41,9% kế hoạch.

Nếu tính tổng vốn đầu tư công giải ngân trong năm 2023 (bao gồm cả vốn đầu tư của năm 2022 kéo dài sang năm 2023), đến 31/8/2023, kết quả giải ngân đạt khoảng 16.365,331 tỷ đồng, bằng 47,81% kế hoạch.

Tại báo cáo, Chính phủ đã nêu chi tiết các khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện các CTMTQG. Trong đó, có việc công tác hoàn thiện thể chế quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG từ trung ương đến địa phương còn chậm, chưa kịp thời, đồng bộ, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai các khâu từ phân bổ, giao kế hoạch thực hiện, tổ chức thực hiện và giải ngân vốn chương trình tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, tạo thuận lợi cho các địa phương triển khai thực hiện các chương trình trong thời gian tới, Chính phủ trình UBTVQH xem xét trình Quốc hội bổ sung một số giải pháp về thể chế liên quan đến một số luật chuyên ngành.

Cho phép kéo dài thời hạn thực hiện, giải ngân các chương trình đến hết 31/12/2024

Theo đó, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định cho phép HĐND cấp tỉnh quyết việc phân cấp cho UBND cấp tỉnh quyết định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án, kế hoạch, mô hình phát triển sản xuất trong thực hiện các CTMTQG.

Về việc sử dụng NSNN thực hiện hỗ trợ phát triển sản xuất, qua vướng mắc ở các địa phương, Chính phủ đề xuất giao chủ trì liên kết, đại diện cộng đồng người dân tự thực hiện việc mua sắm, đảm bảo công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu theo quy định; cung cấp đầy đủ hóa đơn, chứng từ chứng minh hoạt động mua sắm để làm cơ sở thanh toán, quyết toán vốn hỗ trợ từ NSNN.

Đối với giao dự toán kinh phí sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương hằng năm, Chính phủ đề xuất cho phép Thủ tướng Chính phủ giao tổng dự toán, HĐND cấp tỉnh phân bổ chi tiết dự toán của từng chương trình, thay vì Thủ tướng Chính phủ giao chi tiết đến dự án thành phần như hiện nay.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng kiến nghị bổ sung quy định cho phép các địa phương được sử dụng vốn đầu tư công, vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách tự cân đối của địa phương ủy thác qua hệ thống ngân hàng chính sách để hỗ trợ thực hiện một số nội dung, hoạt động thuộc các CTMTQG (tương tự cơ chế Quốc hội đã cho phép TP.HCM áp dụng).

Ngoài các giải pháp nêu trên, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép kéo dài thời hạn thực hiện, giải ngân các CTMTQG đến hết 31/12/2024 để đảm bảo đủ nguồn lực cho các địa phương tiếp tục triển khai thực hiện các nội dung, hoạt động của các chương trình ngay sau khi được Quốc hội cho phép thực hiện các giải pháp về thể chế nêu trên.

Đồng thời, cho phép lùi thời hạn, chưa trình Quốc hội xem xét, quyết định cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG tại Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội.

Trình bày báo cáo đề xuất, giải quyết các kiến nghị của Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho hay, Đoàn Giám sát thống nhất cao về sự cần thiết đối với việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, ban hành một số giải pháp, chính sách đặc thù để tháo gỡ vướng mắc, tạo thuận lợi cho các địa phương, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG vì mục tiêu đặt lợi ích của nhân dân lên cao nhất trong khi thời gian thực hiện còn lại không nhiều, đời sống người dân là đối tượng thụ hưởng còn nhiều khó khăn.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị UBTVQH xem xét, đồng ý chủ trương đối với nội dung đề xuất của Chính phủ, cho phép quy định các nội dung về giải pháp, cơ chế đặc thù trong Nghị quyết giám sát chuyên đề của Quốc hội mà không ban hành nghị quyết riêng.

Về thời gian thực hiện, Đoàn Giám sát thống nhất với đề xuất của Chính phủ là chỉ áp dụng quy định đến hết năm 2025 để phù hợp với thời gian thực hiện các CTMTQG. Sau đó, trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện các Chương trình, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định việc thực hiện trong giai đoạn tiếp theo./.