Dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở 5 nhóm chính sách

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) trong phiên làm việc sáng 7/11

Trình bày Tờ trình về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, thực tiễn thi hành Luật Đấu thầu đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi toàn diện Luật này. So với Luật Đấu thầu 2013, Luật này đã sửa đổi 75 điều, bổ sung mới 21 điều, giữ nguyên 02 điều, bãi bỏ 12 điều.

Nội dung của dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở 5 nhóm chính sách đã được Chính phủ, Quốc hội thông qua trong Đề nghị xây dựng Luật.

Nhóm 1, các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm xác định rõ phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng Luật Đấu thầu.

Nhóm 2, các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đấu thầu, bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu.

Nhóm 3, các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện chính sách đấu thầu mua sắm hàng hóa trong nước, sản phẩm đổi mới sáng tạo, mua sắm xanh, mua sắm sản phẩm, dịch vụ được cung cấp bởi nhóm lao động yếu thế nhằm góp phần thúc đẩy sản xuất trong nước, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường

Nhóm 4, các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đấu thầu; phòng chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong hoạt động đấu thầu

Nhóm 5 các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm đơn giản hóa quy trình, thủ tục thực hiện hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, cắt giảm thời gian, chi phí trong hoạt động đấu thầu.

Trong nhóm 1, theo Bộ trưởng, Luật này tiếp tục quy định về hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất, đồng thời bổ sung hoạt động lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án đầu tư phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật (khoản 2 Điều 1).

Phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) và Luật Đất đai (sửa đổi) về lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất đã được quy định thống nhất theo hướng. Luật Đấu thầu quy định về hồ sơ, trình tự, thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất thuộc trường hợp phải đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai, đồng thời quy định phương pháp, tiêu chuẩn đánh giá về năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư và các yêu cầu về kỹ thuật, kinh tế, xã hội, môi trường của dự án đầu tư sử dụng đất.

Luật Đất đai quy định về trường hợp, điều kiện xác định khu đất được lựa chọn để đấu thầu dự án có sử dụng đất; quy định về giao đất, cho thuê đất; quyền, nghĩa vụ của nhà đầu tư được lựa chọn để thực hiện dự án có sử dụng đất.

Cũng liên quan đến phạm vi điều chỉnh, Dự thảo Luật đã xác định rõ phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu của doanh nghiệp có vốn nhà nước.

Cụ thể, tiếp tục áp dụng Luật Đấu thầu đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu của doanh nghiệp nhà nước thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 88 Luật Doanh nghiệp, bao gồm: doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết (điểm b khoản 1 Điều 1).

Không áp dụng Luật Đấu thầu đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu thuộc dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước từ 30% trở lên hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng (bãi bỏ quy định tại điểm c khoản 1 Điều 1 Luật Đấu thầu năm 2013).

Đồng thời, để phù hợp với phạm vi điều chỉnh nêu trên của Luật Đấu thầu đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu của doanh nghiệp nhà nước, dự thảo Luật (khoản 32 Điều 4) đã sửa đổi khái niệm “Vốn nhà nước”. Theo đó, vốn nhà nước gồm: vốn ngân sách nhà nước; vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ ngoài vốn ngân sách nhà nước; vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập.

Ngoài ra, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, để bảo đảm tính minh bạch, thống nhất, tránh xung đột, mâu thuẫn giữa Luật Đấu thầu và các Luật có liên quan trong quá trình thực hiện, khoản 3 Điều 1 của đã bổ sung quy định nhằm xác định rõ các hoạt động đấu thầu không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật này.

Cụ thể như thuê, mua, thuê mua nhà, trụ sở, tài sản gắn liền với đất; xác định thành viên trong ban phân xử tranh chấp, hội đồng trọng tài để xử lý tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện 8 hợp đồng; lựa chọn nhà thầu ở nước ngoài để thực hiện gói thầu ở nước ngoài; lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu sử dụng vốn do tổ chức, cá nhân trong nước tài trợ).

E ngại bỏ sót đối tượng phải đấu thầu

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) sau khi Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình bày Tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật Đấu thầu sửa đổi.

Nhóm các nội dung liên quan đến phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật Đấu thầu tiếp tục là mối quan tâm lớn của các đại biểu Quốc hội.

Cho rằng, phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật có nhiều thay đổi so với luật hiện hành, Ủy ban Tài chính Ngân sách lo ngại với cách Dự thảo Luật tiếp cận, là theo hướng liệt kê trong phạm vi điều chỉnh bao gồm những quy định các hoạt động phải đấu thầu và các hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật ( vừa chọn cho vừa chọn bỏ).

“Như vậy dẫn đến việc bỏ sót và khó bao quát đầy đủ các hoạt động thực tiễn phát sinh”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh,

Vì vậy, Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu theo hướng quy định rõ trong phạm vi điều chỉnh các hoạt động phải đấu thầu, đối với các hoạt động không thuộc đối tượng “phải đấu thầu” thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ các hoạt động tại khoản 3 Điều 1 (không điều chỉnh trong luật này) thì được thực hiện theo văn bản pháp luật nào để bảo đảm quản lý chặt chẽ, bao quát toàn diện các vấn đề phát sinh trên thực tiễn.

Ngoài ra, một số hoạt động sử dụng vốn nhà nước không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật, nhưng cũng không được loại trừ tại khoản 3 Điều 111, cần làm rõ sẽ phải áp dụng quy định nào.

Ủy ban Tài chính Ngân sách đề cập đến một số hoạt động liên doanh, liên kết của các đơn vị sự nghiệp công lập; đơn vị sự nghiệp công lập cho thuê tài sản công; trường hợp doanh nghiệp nhà nước ủng hộ từ kinh phí hợp pháp khác; bệnh viện, tổ chức sự nghiệp thực hiện các hoạt động bán thuốc trong nhà thuốc của bệnh viện công, tiêm chủng vắc-xin dịch vụ.

Về phạm vi điều chỉnh của Luật liên quan rất lớn đến khái niệm “vốn nhà nước” quy định tại khoản 32 Điều 4 của Dự thảo luật. Vì vậy, theo Ủy ban Tài chính, cần tiếp tục rà soát kỹ, quy định về khái niệm “vốn nhà nước” bảo đảm đầy đủ, bao quát và thống nhất với quy định tại các luật có liên quan như Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại DN, Luật Đối tác công tư…

Một số ý kiến đề nghị không đưa vào phạm vi điều chỉnh đối với nguồn thu dịch vụ do người dân tự nguyện chi trả của đơn vị sự nghiệp y tế do đây không phải là nguồn vốn nhà nước và để đảm bảo quyền tự chủ của đơn vị.

Có ý kiến đề nghị, để phát huy quyền tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập, đề nghị quy định trong luật cho phép đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ được lựa chọn việc áp dụng hoặc không áp dụng quy định của Luật Đấu thầu. Có ý kiến đề nghị chỉ áp dụng đấu thầu đối với đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Đồng tình với đề xuất bỏ “dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước từ 30% trở lên hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng” của dự thảo Luật Đấu thầu so với luật hiện hành, Ủy ban Tài chính Ngân sách nhấn mạnh, việc bỏ quy định trên nhằm tạo sự đồng bộ với khái niệm doanh nghiệp Nhà nước quy định của Luật số 69/2014/QH13 về Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp là phù hợp.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng cần rà soát, sửa đổi quy định rõ việc quản lý vốn của nhà nước tại các doanh nghiệp khác không thuộc Doanh nghiệp Nhà nước tại Luật số 69/2014/QH13 để một mặt bảo đảm tăng cường quản lý vốn của Nhà nước và vốn của doanh nghiệp nhà nước, song phải bảo đảm được quyền tự chủ và quyền quyết định kinh doanh của doanh nghiệp.

Một số ý kiến cho rằng, quy định này sẽ thu hẹp phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu và điều này có thể dẫn đến thiếu chặt chẽ trong quản lý vốn của nhà nước tại doanh nghiệp.

Theo đó, đề nghị giữ quy định phạm vi điều chỉnh của luật bao gồm các dự án đầu tư phát triển có sử dụng vốn nhà nước cấp trực tiếp, vốn nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước từ 50% trở lên hoặc dưới 50% nhưng trên 1.000 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư của dự án.

Liên quan đến nội dung về đấu thầu tập trung, mua thuốc, cung cấp sản phẩm, dịch vụ công, Ủy ban Tài chính cho biết, đa số ý kiến của Ủy ban đề nghị Chính phủ cần đánh giá toàn diện, sâu sắc những vướng mắc, bất cập trong việc thực hiện đấu thầu tập trung, mua thuốc, trang thiết bị y tế thời gian qua để có những quy định cụ thể hơn, hạn chế việc giao Chính phủ quy định chi tiết.

Bởi thực tế thời gian qua những khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực này xuất phát từ những văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu.

Một số ý kiến đề nghị Chính phủ cần làm rõ quy định tại khoản 3 Điều 51 quy định “Mua sắm tập trung được thực hiện ở cấp quốc gia và cấp địa phương”.

Một số ý kiến cho rằng tại Chương II (về hình thức, phương thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư) không có quy định về lựa chọn nhà thầu theo hình thức đàm phán giá. Tuy nhiên, khoản 2 Điều 53 dự thảo Luật quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc theo hình thức đàm phán giá.

Điều 53 cũng giao Chính phủ quy định chi tiết. Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung quy định tại Chương 2 và quy định rõ nguyên tắc đàm phán giá, bổ sung hành vi nghiêm cấm trong đàm phán giá, trách nhiệm của các chủ thể liên quan thực hiện đàm phán giá, quy trình đàm phán giá vào dự thảo Luật./.