Luật sau khi chỉnh lý gồm 103 Điều, giảm 6 Điều so với dự thảo Luật Chính phủ trình Quốc hội.

Nâng gấp 3 lần tiêu chí vốn của dự án quan trọng quốc gia

Các quy định tại Luật tập trung vào 5 nhóm chính sách lớn về: thể chế hóa các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư, khai thác nguồn lực, năng lực thực hiện dự án đầu tư công; đẩy mạnh giải ngân vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài;đơn giản hóa trình tự, thủ tục thực hiện dự án…

Trong đó, nội dung về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là sửa đổi lớn của Luật và được rất nhiều đại biểu quan tâm. Nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc việc điều chỉnh tăng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng, đề nghị điều chỉnh tăng 2 lần để tương đồng với các nhóm dự án A, B,...

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Đầu tư công (sửa đổi)

Giải trình nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho biết thực tế, tiêu chí dự án quan trọng quốc gia sử dụng vốn đầu tư công từ 10.000 tỷ đồng trở lên đã được áp dụng từ năm 1997. Đến nay, quy mô nền kinh tế của nước ta đã tăng hơn 10 lần so với năm 2000, tăng hơn 2,5 lần so với năm 2013; nguồn lực đầu tư công đã và đang được tập trung cho các dự án quy mô lớn, có tính chất liên vùng, có tính lan tỏa cao. Việc nâng quy mô vốn đầu tư công đối với dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng nhằm phân cấp mạnh mẽ hơn trong quản lý đầu tư công, bảo đảm tính ổn định trong thực hiện Luật.

Về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C, nhiều ý kiến cho rằng, việc phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án từ HĐND sang UBND là thay đổi lớn, cần nghiên cứu đánh giá tác động kỹ lưỡng; một số ý kiến nhất trí với đề xuất phân cấp cho UBND các cấp nhằm giảm thủ tục hành chính.

Theo UBTVQH, việc phân cấp cho UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý đúng là thay đổi lớn từ thẩm quyền của HĐND các cấp sang UBND các cấp.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, việc thay đổi về thẩm quyền đã được cân nhắc kỹ từ thực tế, việc giao cho UBND quyết định chủ trương đầu tư dự án trong trường hợp cần thiết đã được quy định tại Luật Đầu tư công năm 2019. Trong giai đoạn 2021-2025, có 43 HĐND cấp tỉnh đã phân cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C cho UBND cùng cấp.

Bên cạnh đó, để bảo đảm tính chặt chẽ, dự thảo Luật đã bổ sung thẩm quyền “quyết định chủ trương đầu tư dự án” đi đôi với trách nhiệm “báo cáo HĐND cùng cấp tại kỳ họp gần nhất”. Với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, UBTVQH xin báo cáo Quốc hội cho phép giữ quy định như dự thảo.

Phân cấp thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn cho Thủ tướng

Cũng liên quan đến phân cấp, một số ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc quy định phân cấp thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn (ĐTCTH) vốn ngân sách trung ương (NSTW) giữa các bộ, cơ quan trung ương và địa phương từ UBTVQH cho Thủ tướng Chính phủ.

Theo UBTVQH, quy định này nhằm tăng cường tính linh hoạt trong công tác điều hành, tổ chức thực hiện KHĐTCTH và cũng phù hợp với việc quy định danh mục dự án KHĐTCTH chỉ là danh mục “dự kiến”, việc điều chỉnh KHĐTCTH sẽ được thực hiện thường xuyên hơn để phù hợp với tình hình thực tiễn.

Đối với quy định hạn mức 20% đối với các dự án qua hai kỳ trung hạn, một số ý kiến đề nghị cân nhắc về việc nâng hạn mức chuyển tiếp cho các dự án thực hiện trong 2 kỳ KHĐTC liên tiếp từ 20% KHĐTCTH lên 50% do có thể ảnh hưởng đến khả năng cân đối vốn của giai đoạn sau.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý quy định về nội dung trên tại Điều 93 về quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến quyết định chủ trương đầu tư.

Trong đó, quy định tiếp tục giữ quy định về hạn mức 20%; bổ sung quy định đối với chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia thực hiện theo Nghị quyết của Quốc hội; bổ sung quy định đối với dự án sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đối với chương trình, dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài.

Luật cũng bổ sung quy định cho phép vượt mức 20%: “cấp có thẩm quyền báo cáo để được phép quyết định vượt mức, nhưng không được vượt quá 50% số vốn KHĐTCTH giai đoạn trước”.

Về thời gian thông qua luật, một số ý kiến đề nghị rà soát kỹ lưỡng, nếu còn nhiều ý kiến khác nhau thì chưa nên thông qua trong kỳ họp này.

Tuy nhiên, UBTVQH cho rằng, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đảm bảo chất lượng theo yêu cầu và mong muốn của đại biểu, quá trình thảo luận tại Quốc hội cho thấy các nội dung đã rõ, bám sát tinh thần đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật.

"Việc ban hành Luật Đầu tư công tại Kỳ họp thứ 8, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 sẽ tạo căn cứ pháp lý đồng bộ để các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai kịp thời, áp dụng ngay trong năm 2025 để triển khai những quy định mới trong chuẩn bị xây dựng và thực hiện KHĐTCTH giai đoạn 2026-2030" - UBTVQH giải trình tại báo cáo./.