Kinh tế tuần hoàn sẽ hóa giải những thách thức của nền kinh tế

Mới đây, CIEM phối hợp với Chương trình Phát triển kinh tế bền vững, Cơ quan Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam đã tổ chức diễn đàn “Xây dựng cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam”.

Việc thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn là một trong những giải pháp, hướng đi quan trọng phù hợp với định hướng mà nhiều quốc gia trên thế giới đang tiếp cận và chuyển đổi.

Tài chính xanh, tín dụng xanh sẽ đóng vai trò quyết định cho kinh tế tuần hoàn thành công. Ảnh: Hải Anh

Phát biểu tại diễn đàn, TS. Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng CIEM cho rằng, thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn phù hợp với xu thế thế giới và là một trong những giải pháp, hướng đi quan trọng nhằm hoá giải những thách thức nền kinh tế đang phải đối mặt.

Đó là Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những thách thức này trở nên phức tạp hơn trong bối cảnh Việt Nam cũng đang tiếp tục quá trình tăng dân số và đô thị hóa, quá trình công nghiệp hóa song còn chậm chuyển đổi từ cách tiếp cận kinh tế tuyến tính truyền thống, kéo theo những hệ lụy ngày càng nghiêm trọng đối với nguồn cung tài nguyên, bao gồm cả đất đai, lượng chất thải lớn, an ninh môi trường và an ninh nguồn nước.

Những thách thức đó đặt ra yêu cầu Việt Nam cần phải nhìn nhận nghiêm túc hơn về yêu cầu phát triển bền vững, tăng cường mức độ độc lập, tự chủ của nền kinh tế và sức chống chịu của chuỗi cung ứng…

“Theo đó, việc thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn là một trong những giải pháp và hướng đi quan trọng phù hợp với định hướng mà nhiều quốc gia trên thế giới đang tiếp cận và chuyển đổi” - TS. Trần Thị Hồng Minh khẳng định.

Nhận thức được tính cấp thiết đó, Chính phủ ban hành Quyết định 687/QĐ-TTg (ngày 7/6/2022) phê duyệt Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam, trong đó nhấn mạnh tư duy hướng tới khía cạnh “kinh tế” của mô hình kinh tế tuần hoàn và quan điểm về “tập trung ban hành các chính sách dài hạn nhằm khuyến khích, ưu đãi, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế tuần hoàn, gắn với lộ trình, kết quả cụ thể. Đồng thời, hoàn thiện cơ sở pháp lý vững chắc và tạo dựng sự linh hoạt, chủ động nhằm sớm phát huy mô hình kinh tế tuần hoàn theo cấp độ phù hợp ở các ngành, lĩnh vực, địa phương”.

Tại quyết định này, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn.

Tài chính xanh, tín dụng xanh đóng vai trò quyết định cho kinh tế tuần hoàn thành công

Tại diễn đàn, ông Dennis Quennet - cố vấn trưởng Chương trình cải cách vĩ mô, tăng trưởng xanh GIZ cho hay, kinh tế tuần hoàn là một mô hình tổ chức hoạt động kinh tế hiện đại có tính khép kín và liên hoàn của nhiều đơn vị sản xuất, gắn kết với nhau trên nguyên tắc “mọi thứ đều là đầu vào của sản phẩm khác”, tận dụng hiệu quả dịch vụ kết nối về các dịch vụ tài chính, logistics, công nghệ thông tin và truyền thông, hướng tới liên kết sản xuất có tính tuần hoàn.

Sớm tạo lập cơ chế thử nghiệm chính sách cho phát triển kinh tế tuần hoàn. Ảnh: TL

Kinh tế tuần hoàn cho phép tiết kiệm chi phí sản xuất và tối ưu hóa giá trị gia tăng trên cơ sở giảm thiểu chất thải trong quá trình sản xuất, hợp lý hóa quy trình đầu vào - đầu ra của các quy trình gắn với đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động và thu nhập của người lao động, sản xuất và sử dụng hợp lý các dạng năng lượng tái tạo trong sản xuất và phục hồi tài nguyên có thể tái tạo được, thúc đẩy tiêu dùng bền vững, giảm phát thải và góp phần chống biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn là bài toán khó, cần có cơ chế tài chính xanh, tín dụng xanh để khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

"Tài chính xanh, tín dụng xanh sẽ đóng vai trò quyết định cho kinh tế tuần hoàn thành công. Với kinh nghiệm hiện có, GIZ sẽ tích cực giúp Việt Nam xây dựng, tạo lập cơ chế thử nghiệm chính sách phát triển kinh tế tuần hoàn. Trong quá trình đó, GIZ sẽ tư vấn giúp doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận nguồn tài chính, tín dụng xanh và sử dụng nguồn lực này một cách hiệu quả nhất" - ông Dennis Quennet nói.

Đồng thuận quan điểm nêu trên, ông Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho rằng, kinh tế tuần hoàn được hình thành và phát triển trong 10 năm qua và phát triển mạnh ở một số quốc gia như Trung Quốc, Đức, Philippines. Tuy nhiên, kinh nghiệm các quốc gia đi trước cho thấy, việc phát trên kinh tế tuần hoàn không đơn giản phải có cơ chế khuyến khích để doanh nghiệp tham gia.

Kinh tế tuần hoàn trên thế giới mới chiếm 8%/tổng doanh nghiệp ở một số quốc gia. Ở Đức, kinh tế tuần hoàn mới bắt đầu thực hiện từ năm 2012, tại ASEAN từ 2014 và trên thế giới tăng tốc phát triển kinh tế tuần hoàn từ 2016, đưa ra các mô hình tài chính xanh, tín dụng xanh để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp CIEM, việc thực hiện kinh tế tuần hoàn tại quốc gia trong đó có Việt Nam gặp khó khăn bởi doanh nghiệp lo ngại chi phí chuyển đổi cao, sản phẩm gắn với yếu tố môi trường, chính vì vậy cần có sự hỗ trợ tài chính xanh, tín dụng xanh từ phía nhà nước và tổ chức kinh tế.

Trên cơ sở đó, CIEM đang phối hợp với các tổ chức quốc tế xây dựng Nghị định cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, trình Chính phủ xem xét phê duyệt vào cuối năm 2023./.