Công chức Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh kiểm tra hàng hóa thông quan. Ảnh: Đỗ Doãn

Gần 5.000 container tồn đọng ở cảng biển

Theo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, đến tháng 2/2024 lượng hàng hóa tồn tại cảng biển vẫn còn gần 5.000 container và cả trăm tấn hàng tại các kho hàng sân bay.

Tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, tính đến tháng 1/2024, số lượng hàng tồn quá 30 ngày và 60 ngày có hơn 1.200 container. Còn tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, số lượng hàng tồn đọng là 134 dòng hàng, với trên 67,6 tấn, tăng gấp hơn hai lần (tăng 35 tấn) so với tháng trước đó.

Bên cạnh đó, hàng tồn quá 90 ngày tại các cảng biển tính đến tháng 1 còn 4.845 container. Tương tự, hàng tồn tại cửa khẩu đường hàng không có 2.038 dòng hàng, với gần 470.000 tấn. Trong đó, tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất gần 1.700 dòng hàng, với trên 467 tấn; Chi cục Hải quan cửa khẩu Chuyển phát nhanh tồn 348 dòng hàng, với gần 2 tấn.

Lý giải việc hàng tồn tại cảng, đặc biệt là tại Cảng Cát Lái tăng đột biến vào đầu năm 2024, Cục Hải quan TP.Hồ Chí Minh cho biết đây là thời điểm cuối năm âm lịch, các doanh nghiệp nhập hàng nhiều, trong đó có nhiều hàng chưa xử lý kịp nên chuyển thành hàng tồn đọng.

Cục Hải quan TP.Hồ Chí Minh cho biết, các lô hàng này bao gồm gỗ nhập khẩu, phế liệu và nhiều loại hàng hóa khác. Với hàng phế liệu, nhiều công ty đứng tên nhập khẩu là công ty "ma". Nhiều lần nhà chức trách thông báo nhưng không đến nhận hàng. Do đó, cơ quan chức năng sẽ tiêu hủy hoặc trả lại hãng tàu để tái xuất đến nơi nhập.

Theo quy định, hàng tồn đọng quá 90 ngày kể từ ngày lô hàng cập cảng, cơ quan Hải quan sẽ phối hợp với cơ quan chức năng xử lý theo Thông tư số 203/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 và Thông tư số 57/2018/TT-BTC ngày 5/7/2018 của Bộ Tài chính.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP.Hồ Chí Minh Nguyễn Hữu Nghiệp cho biết, mặc dù Cục Hải quan TP.Hồ Chí Minh đã rất tích cực trong việc xử lý hàng hóa tồn đọng, tuy nhiên, việc xử lý hàng hóa tồn đọng không chỉ có cơ quan Hải quan mà liên quan đến nhiều đơn vị khác, quy trình xử lý, bán đấu giá... phải qua nhiều khâu.

“Bên cạnh đó, có những lô hàng qua nhiều lần đấu giá vẫn chưa tìm được người mua, phải làm thủ tục hạ giá bán... mất nhiều thời gian xử lý”- ông Nghiệp phân tích. Vì vậy hiện nay, cơ quan Hải quan gặp khó khăn về kho bãi lưu giữ tang vật, đặc biệt các lô hàng tồn đọng có số lượng lớn.

Việc xử lý hàng tồn đọng được phối hợp xử lý định kỳ

Theo Phó Cục trưởng Nguyễn Hữu Nghiệp, việc xử lý hàng tồn đọng được Cục Hải quan TP.Hồ Chí Minh phối hợp xử lý định kỳ. Đối với hàng quá 90 ngày nhập khẩu về cảng, cơ quan Hải quan sẽ thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng tìm chủ sở hữu. Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày thông báo lần đầu, nếu chủ hàng hóa, người vận chuyển đến nhận hàng sẽ được giải quyết làm thủ tục hải quan và bị phạt theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan và phải chịu các chi phí phát sinh do việc chậm nhận hàng. Quá thời hạn 60 ngày kể từ ngày thông báo, nếu các tổ chức, cá nhân không đến làm thủ tục hải quan nhận hàng, cơ quan Hải quan sẽ xử lý hàng hóa tồn đọng theo quy định tại Thông tư 203/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính.

Để xử lý hàng tồn đọng hiệu quả, cần có sự phối hợp thực hiện của các hãng tàu. Ông Nguyễn Hữu Nghiệp cho rằng, để xử lý hàng hóa tồn đọng các hãng tàu, đại lý hãng tàu lưu ý nghiên cứu và thực hiện theo quy định tại Nghị định 169/2016/NĐ-CP ngày 27/12/2016 của Chính phủ quy định việc lưu giữ và thực hiện giám định, xác định giá trị hàng hóa để bán đấu giá hàng hóa bị lưu giữ do người vận chuyển lưu giữ tại cảng biển Việt Nam.

“Trong nhiều năm qua, các hãng tàu ít quan tâm áp dụng Nghị định 169/2016/NĐ-CP nên việc xử lý hàng tồn đọng do các doanh nghiệp vận chuyển chưa hiệu quả, vừa tạo áp lực cho cơ quan quản lý, vừa gây khó cho các doanh nghiệp trong việc phải lưu container trong thời gian dài”- Phó Cục trưởng Nguyễn Hữu Nghiệp nhận định và cho rằng, nếu hãng tàu làm tốt theo quy định này, cơ quan Hải quan sẽ giảm áp lực về xử lý hàng hóa tồn đọng tại cảng biển.

Thực hiện nghiêm việc tiêu hủy phế liệu tồn đọng trong địa bàn hoạt động hải quan

Tổng cục Hải quan cũng đã có văn bản gửi Cục Hải quan các tỉnh, thành phố yêu cầu thực hiện nghiêm quy định của pháp luật trong việc thực hiện tiêu hủy, giám sát tiêu hủy đối với phế liệu tồn đọng trong địa bàn hoạt động hải quan. Cơ quan hải quan quản lý phế liệu tồn đọng thực hiện lập Biên bản bàn giao các container phế liệu kèm niêm phong của hãng vận tải/niêm phong hải quan đưa đi tiêu hủy.

Đối với các lô hàng không đủ điều kiện nhập khẩu, cơ quan hải quan quản lý phế liệu tiêu hủy thực hiện xây dựng Kế hoạch tổ chức tiêu hủy; trong đó xác định rõ danh sách chi tiết container, tên hãng tàu, đơn vị tiêu hủy, thời gian dự kiến, phương án tiêu hủy, trách nhiệm của Hội đồng xử lý tiêu hủy, Tổ giám sát tiêu hủy và các đơn vị có liên quan trong việc tổ chức tiêu hủy trước khi vận chuyển hàng hóa ra khỏi cảng để thực hiện tiêu hủy.

Cơ quan hải quan quản lý phế liệu tồn đọng thực hiện lập Biên bản bàn giao các container phế liệu kèm niêm phong của hãng vận tải/niêm phong hải quan đưa đi tiêu hủy cho hội đồng xử lý (tổ giám sát tiêu hủy) tại địa điểm thực hiện tiêu hủy.

Để đảm bảo công tác giám sát, quản lý chặt chẽ việc tiêu hủy phế liệu theo đúng quy định pháp luật, Tổng cục Hải quan yêu cầu Cục trưởng Cục Hải quan các tỉnh, thành phố căn cứ tình hình thực tế tại đơn vị quyết định biện pháp giám sát trực tiếp hoặc giám sát qua hệ thống camera được kết nối với cơ quan hải quan.

Cùng với đó, cơ quan hải quan bàn giao trách nhiệm lưu giữ các container phế liệu cho doanh nghiệp tiêu hủy, để thực hiện việc tiêu hủy phế liệu theo đúng công suất đã được cấp phép cho cơ quan có thẩm quyền và đảm bảo tiến độ xử lý phế liệu tồn đọng.

Bên cạnh các nội dung trên, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị trước khi thực hiện cắt niêm phong của hãng vận tải/niêm phong hải quan để tiêu hủy hàng hóa cần chụp ảnh cửa container, chụp ảnh niêm phong trước khi cắt; lập biên bản mở container, ghi rõ số hiệu container, số niêm phong.

Tổ chức việc giám sát công tác tiêu hủy từ khi cắt niêm phong lấy hàng hóa ra khỏi container, đưa hàng hóa vào tiêu hủy, đến khi tiêu hủy xong toàn bộ lô hàng trong container; lập biên bản có xác nhận của các bên liên quan; lưu hình ảnh, biên bản vào hồ sơ xử lý tiêu hủy. Đồng thời, xử lý trách nhiệm của công chức có liên quan trong trường hợp phát hiện được các lô hàng phế liệu buộc phải tiêu hủy nhưng không được thực hiện tiêu hủy, thẩm lậu vào nội địa.