Sắp xếp, phê duyệt phương án sử dụng đất là nút thắt trong cổ phần hóa

Sáng 8/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội. Đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Lệ (TP. Hồ Chí Minh) hỏi về việc rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà, đất với phương án sử dụng đất của doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, nhiều quy trình, thủ tục. Công tác cổ phần hóa, thoái vốn của một số bộ, ngành, địa phương còn một số hạn chế, đặc biệt liên quan đến đất đai dẫn đến làm thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước.

ĐB Nguyễn Thành Công (Ninh Bình) hỏi về tình hình cổ phần hóa, thoái vốn thời gian qua cho thấy, công tác xử lý về đất đai gặp nhiều vướng mắc, trong đó có việc xác định thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất, phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhà nước có số lượng nhà, đất lớn nằm trên địa bàn, nhiều địa phương có lịch sử pháp lý đất đai phức tạp.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Không để địa tô chênh lệch rơi vào túi doanh nghiệp mà do Nhà nước điều tiết

ĐB hỏi về tính hợp lý của việc gắn phương án xử lý, sắp xếp nhà, đất vào quy trình cổ phần hóa, thoái vốn và liệu đây có phải là một trong những nguyên nhân chính gây vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn hay không?

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, việc sắp xếp nhà đất và phê duyệt phương án sử dụng đất là nút thắt trong quá trình cổ phần hóa. Sở dĩ chúng ta cổ phần hóa chậm là do khâu này.

Khi trình phương án sắp xếp tài sản công của các doanh nghiệp nhà nước (DNNN), UBND các tỉnh giao thẩm quyền phê duyệt phương án, tuy nhiên việc phê duyệt phương án hiện nay rất chậm.

Theo Bộ trưởng, năm 2021 chỉ bán vốn được 18 doanh nghiệp (DN) và cổ phần hóa được 4 DN, thu được hơn 4 nghìn tỷ đồng.

Bộ trưởng cho biết, về gắn sắp xếp nhà đất vào cổ phần hóa (CPH), theo quy định, nếu tài sản của DNNN đó gắn liền với thuê đất hàng năm thì không tính vào giá trị DN, nhưng nếu nộp tiền đất 1 lần thì được tính vào giá trị DN, thực ra đây là lỗ hổng phải kiến tạo lại, để đảm bảo sau khi CPH thì đất đai không bị thất thoát.

“Không khuyến khích doanh nghiệp nhìn những khu đất lợi thế thương mại để CPH”

“Vừa rồi chúng ta thất thoát nhiều thông qua CPH chủ yếu từ đất, có các vụ án xảy ra chủ yếu liên quan đến đất đai, chuyển mục đích sử dụng đất. Khi tỉnh phê duyệt, đất đó là đất thuê, DN nộp tiền thuê đất 1 lần là 50 năm sau khi chuyển qua DN cổ phần thì DN đó lại xin địa phương phê duyệt chuyển mục đích sử dụng đất, như vậy không sát giá thị trường, tạo ra thất thoát tài sản của Nhà nước chuyển qua tài sản của tư nhân” - Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.

Theo người đứng đầu ngành Tài chính, nhiều chuyên gia đã có ý kiến, nếu ĐBQH thấy đúng thì sửa để đảm bảo phát triển bền vững lâu dài, theo hướng: khi DNNN thuê đất với mục đích sản xuất kinh doanh khi chuyển sang CPH hay tư nhân thì phải thực hiện đúng mục đích phê duyệt. Nếu không có nhu cầu sử dụng, trả lại cho Nhà nước, Nhà nước sẽ thanh toán tiền tài sản trên đất cho DN đó và tổ chức đấu giá để thu về ngân sách. Có nghĩa là địa tô chênh lệch không rơi vào túi DN mà do Nhà nước điều tiết.

“Việc này có lợi là thúc đẩy được năng lượng của nền kinh tế, DN CPH mục đích là nâng cao năng lực sản xuất của DN đó, chứ không phải sau CPH là giải tán DN, thải hồi công nhân, bán máy móc thiết bị và lấy khu đất này để bán lấy địa tô chênh lệch và chuyển qua thành đất ở hay mục đích khác. Nếu chúng ta làm được điều đó thì chắc chắn năng lực của nền kinh tế, đặc biệt sức mạnh của DN nâng lên. Như vậy, không khuyến khích các DN nhìn những khu đất có lợi thế thương mại để CPH” - Bộ trưởng Bộ Tài chính thẳng thắn nói.

Trả lời câu hỏi về vấn đề gắn việc sắp xếp nhà đất vào cổ phần hoá, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nhà đất là tài sản của Nhà nước. Hiện nay thực hiện theo Nghị định 67/2021/NĐ-CP, trước khi chuyển sang phải có sự sắp xếp, phần nào giữ lại, phần nào trả về cho Nhà nước và phần nào đưa vào trong giá trị cổ phần hoá hoặc để chuyển giao cho doanh nghiệp cổ phần hoá. Bộ trưởng cho rằng, trước khi cổ phần hoá phải sắp xếp để xác định tính hợp lý sử dụng.

Có phương án dự phòng tránh nghẽn lệnh

Về hệ thống giao dịch mới của Hose (KRX) vẫn chưa hoàn thành dự án này, trả lời ĐB Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang), Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, không phải là chậm 10 năm như ĐB nói mà chậm 20 năm. “Đến nay chúng tôi có giải pháp mạnh yêu cầu nhà thầu sang thực hiện hoàn thiện với thời gian sớm nhất” - Bộ trưởng nói.

"Khi dự án này chưa hoàn thành, chúng tôi dùng công nghệ của HNX đưa vào Hose và nới room 1 triệu lệnh nâng lên 3 triệu, giao dịch hiện nay là 1,2 triệu lệnh. Bộ Tài chính đã đưa chuyên gia giỏi để nâng lên khoảng 5 triệu lệnh/ngày để sàn Hose không bị nghẽn lệnh" - Bộ trưởng nói.

Thời gian qua, trước tình hình bị nghẽn lệnh và 100 ngày giải cứu, đã có sự đóng góp của nhiều công ty trong nước và chuyên gia giỏi.

Theo Bộ trưởng, khi hệ thống KRX hoàn thành, hệ thống (HOSE và FPT – PV) đang vận hành hiện nay sẽ làm hệ thống dự phòng, nếu bị nghẽn sẽ lập tức thay thế, đảm bảo sự thông suốt và phát triển dài hạn của thị trường chứng khoán./.