10 tháng giải ngân được một nửa kế hoạch vốn

Ước thanh toán vốn đầu tư công từ đầu năm đến hết tháng 10/2023 của cả nước trên 401.863 tỷ đồng, đạt 52% kế hoạch và đạt trên 56% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, tỷ lệ giải ngân của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội là 72.478 tỷ đồng, đạt trên 58% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

10 tháng giải ngân ước đạt 52% tổng kế hoạch vốn. Ảnh minh họa: H.T

Về giải ngân vốn kế hoạch các năm trước được phép kéo dài sang năm 2023, ước thanh toán từ đầu năm đến hết tháng 10/2023 trên 28.798 tỷ đồng, đạt 52,62% kế hoạch.

Ngoài một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương đạt kết quả tích cực và có khả năng hoàn thành sớm kế hoạch giải ngân năm 2023 như: Ngân hàng Nhà nước (79%); Bộ Giao thông vận tải (67%); tỉnh Thừa Thiên Huế (92,2%); tỉnh Đồng Tháp (87,9%); tỉnh Tiền Giang (82,7%); tỉnh Vĩnh Phúc (80,7%), hiện vẫn còn 15 bộ, cơ quan trung ương chỉ giải ngân được dưới 10% và 4 địa phương giải ngân dưới 30% kế hoạch vốn được giao.

Theo nhận xét từ Bộ Tài chính, với tình hình thực hiện giải ngân của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương như hiện nay thì mục tiêu giải ngân đạt tối thiểu 95% rất khó có thể thực hiện được.

Cũng theo Bộ Tài chính, vẫn còn nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân trong cả nước. Cụ thể, vẫn còn các vướng mắc về quy định của pháp luật liên quan đến đầu tư, xây dựng cần có hướng xử lý như vấn đề chuyển đổi đất rừng, đất lúa, khai thác khoáng sản, các vướng mắc trong thực hiện các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia.

Tình trạng thiếu nguyên liệu thi công tại một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (bị thiếu hụt cát sử dụng trong đắp nền để thi công các dự án giao thông trọng điểm).

Ngoài ra, đến tháng 9/2023 mới có hướng dẫn vốn chuẩn bị đầu tư, hướng dẫn điều chỉnh vốn giữa các nhiệm vụ, dự án của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với các nhiệm vụ, dự án thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã được bố trí vốn trong dự toán năm 2023.

Các vướng mắc trong tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng, vướng quy hoạch sử dụng đất, trọng tâm là việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư,... dẫn đến chậm thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng, thi công.

Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được thể hiện rõ, phân bổ vốn còn bình quân, thiếu trọng tâm, trọng điểm; chưa sâu sát, thiếu đôn đốc, kiểm tra..., còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm.

Các bộ, ngành, địa phương cần quyết liệt tháo gỡ các vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong những tháng còn lại của năm. Ảnh minh họa

Các chủ đầu tư thường dồn khối lượng hoặc tập trung thanh toán các hợp đồng vào mỗi cuối quý (ước tỷ lệ tháng này chỉ tăng hơn 4,3% so với ước tháng trước).

Một số các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa triển khai phân bổ chi tiết kế hoạch vốn (khoảng 13.000 tỷ đồng chiếm 2% kế hoạch) nên đến thời điểm báo cáo chưa thể giải ngân. Một số dự án đã phân bổ nhưng chưa giải ngân (một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương đề nghị cắt giảm do không có khả năng giải ngân khoảng 8.000 tỷ đồng) nên ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp.

Các bộ, ngành, địa phương cần quyết liệt tháo gỡ các vướng mắc

Trước thực trạng 10 tháng mới giải ngân được 1 nửa kế hoạch vốn, Bộ Tài chính đã yêu cầu các bộ/ngành trong thẩm quyền, trách nhiệm của mình nhanh chóng có các hướng dẫn đối với kiến nghị của đơn vị.

Đối với các vướng mắc liên quan đến chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội, Ủy ban Dân tộc rà soát các khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến việc phân bổ, giải ngân vốn của các chương trình để giải quyết trong thẩm quyền hoặc khẩn trương trình cấp có thẩm quyền giải quyết.

Ngoài ra, các bộ, ngành, địa phương cần quyết liệt chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc để triển khai nhanh, hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm về giải ngân vốn đầu tư công theo đúng chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ tại các nghị quyết, chỉ thị, công điện về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

Các bộ, ngành, địa phương hoàn thành việc điều chỉnh, điều hòa các dự án giải ngân chậm hoặc không có khả năng giải ngân sang dự án có khả năng để đẩy mạnh giải ngân, lập kế hoạch giải ngân chi tiết từng dự án và tuân thủ kế hoạch giải ngân theo từng tuần; đánh giá khả năng thực hiện trong năm 2023 (số phải kéo dài, số vốn sẽ bị hủy).

Đồng thời, các địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn liên quan đến cấp phép mỏ, khai thác nguyên liệu đá, cát phục vụ dự án, khó khăn liên quan đến giải phóng mặt bằng.

Dự kiến tỷ lệ giải ngân hết tháng 10 nguồn vốn kéo dài từ các năm trước chuyển sang là 52,62%, so với tháng trước chưa có sự tăng tốc, vì vậy để giải ngân hết nguồn vốn kéo dài này trong 2 tháng còn lại (đến 31/12/2023) là khó khả thi.

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch Đầu tư tiếp tục phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương làm rõ lý do, trách nhiệm trong việc đề xuất việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân sang năm sau nhưng khả năng giải ngân chậm làm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn NSNN.

Tại báo cáo tháng 9/2023, Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp trình cấp có thẩm quyền xem xét phương án cắt giảm kế hoạch năm 2023 tương ứng kế hoạch đã bố trí cho các dự án đến hết 31/10/2023 có tỷ lệ giải ngân bằng 0% và cắt giảm kế hoạch đến hết 31/10/2023 chưa thực hiện phân bổ.

Bộ cũng đề nghị các bộ, ngành và địa phương đánh giá kiểm điểm trách nhiệm cụ thể trong việc phải cắt giảm kế hoạch, rút kinh nghiệm trong việc xây dựng kế hoạch 2024 đảm bảo sát với khả năng thực hiện.

Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp các bộ, ngành và địa phương tổng hợp các dự án đến hết 31/10/2023 có tỷ lệ giải ngân bằng 0%, báo cáo Thủ tướng Chính phủ cắt giảm theo kiến nghị nêu trên của Bộ Tài chính.