Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) đã công bố "Kết quả khảo sát thực trạng doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại nước ngoài năm tài chính 2023, ấn bản Việt Nam".

Nhiều doanh nghiệp sẽ mở rộng, duy trì kinh doanh trong 1 - 2 năm tới

Khảo sát thực trạng của các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại nước ngoài năm 2023 được JETRO thực hiện thông qua bảng câu hỏi về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư tại 20 quốc gia và vùng lãnh thổ châu Á, châu Đại Dương. Trong số 4.982 doanh nghiệp trả lời hợp lệ có 849 doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư tại Việt Nam (nhiều nhất châu Á, châu Đại Dương).

Nội dung khảo sát chính về: Triển vọng lợi nhuận kinh doanh; kế hoạch triển khai hoạt động kinh doanh trong tương lai; hấp dẫn và khó khăn về môi trường đầu tư; nhân lực và môi trường tuyển dụng; khai thác thị trường nội địa; thu mua nguyên vật liệu, linh phụ kiện; tình hình xuất nhập khẩu; nỗ lực khử carbon; nhân quyền trong chuỗi cung ứng và tiền lương.

Ông Takeo Nakajima - Trưởng Đại diện JETRO Việt Nam cho biết, mặc dù sự phục hồi của kinh tế Việt Nam trong năm 2023 có dấu hiệu chững lại so với 2022, nhưng nhìn nhiều doanh nghiệp Nhật Bản vẫn có kỳ vọng cao về sự tăng trưởng của thị trường trong nước.

Kết quả khảo sát của JETRO cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp kỳ vọng có lãi trong năm 2023 là 54,3% (có giảm 5,2 điểm phần trăm so với năm trước), tương đương với mức năm 2021 khi còn đại dịch Covid-19. Nguyên nhân là do sự sụt giảm nhu cầu trong và ngoài nước, chi phí nhân công và chi phí thu mua nguyên vật liệu tăng, sự cạnh tranh khốc liệt với các đối thủ khác.

Tuy nhiên, triển vọng lợi nhuận kinh doanh trong năm 2024 tại Việt Nam lại được các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá cao. Có tới 50,4% doanh nghiệp được hỏi trả lời triển vọng lợi nhuận kinh doanh trong năm nay sẽ cải thiện hơn năm 2023, trong khi tỷ lệ bình quân của khu vực ASEAN chỉ là 43,8%.

Bên cạnh đó, 41,3% doanh nghiệp Nhật Bản cho rằng lợi nhuận kinh doanh sẽ đi ngang 2023, chỉ có 8,3% dự đoán tình hình lợi nhuận sẽ xấu đi.

Môi trường kinh doanh Việt Nam kỳ vọng hứa hẹn tiềm năng tăng trưởng cho các doanh nghiệp Nhật Bản.

Về phát triển kinh doanh trong tương lai, có 56,7% số doanh nghiệp được hỏi sẽ mở rộng kinh doanh trong 1 - 2 năm tới tại Việt Nam, cao hơn tỷ lệ bình quân của khu vực ASEAN (tỷ lệ này ở khu vực ASEAN là 47,5%). Bên cạnh đó, khoảng 40,8% doanh nghiệp cho biết sẽ duy trì hiện trạng kinh doanh trong 1 - 2 năm tới, chỉ có khoảng 2,5% doanh nghiệp được hỏi trả lời sẽ thu hẹp kinh doanh hoặc rút lui, chuyển sang nước thứ 3.

Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp chế tạo trả lời mở rộng là 47,1%, ngành phi chế tạo là 65,5%. Lý do mở rộng kinh doanh trong 1 - 2 năm tới với cả ngành chế tạo và phi chế tạo là do mở rộng nhu cầu thị trường nội địa và tăng xuất khẩu. Ngoài ra sự nỗ lực của doanh nghiệp trong cải thiện năng suất, cắt giảm chi phí cũng đươc xếp ở thứ hạng cao.

Môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam có nhiều lợi thế so sánh

Một điểm tích cực nữa trong kết quả khảo sát của JETRO là tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam đã có sự cải thiện hơn. Cụ thể, tỷ lệ thu mua nguyên vật liệu, linh phụ kiện tại chỗ ở Việt Nam đạt khoảng 42%, tăng 4,6 điểm phần trăm so với năm trước. Trong khi đó, tỷ lệ thu mua nguyên vật liệu từ DN Nhật Bản là 30,9%, giảm 4 điểm phần trăm so với năm trước.

“Với con số 42%, tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam đã tăng gần 10% trong 10 năm qua. Dù vẫn ở mức thấp so với Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia, nhưng tốc độ tăng tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam trong 10 năm qua lại đứng thứ 2, sau Ấn Độ” - ông Takeo Nakajima nhấn mạnh.

Về triển vọng thu mua tại chỗ trong tương lai, có 43,2% DN trả lời sẽ mở rộng thu mua tại chỗ ở Việt Nam trong 1 - 2 năm tới, cao hơn nhiều so với mức trung bình 28,8% của ASEAN. Xét theo ngành nghề, hơn 60% DN mở rộng hoạt động thu mua tại địa phương là trong các ngành: máy móc vận chuyển, máy móc y tế, dệt may, máy móc điện, điện tử...

Về tiếp cận nguồn nhân lực, 42,7% DN Nhật Bản cho biết họ đang đối mặt với vấn đề thiếu hụt nguồn nhân lực, thấp hơn 3,2% so với mức trung bình của ASEAN. Tính theo ngành, tỷ lệ thiếu hụt nguồn nhân lực trong ngành phi chế tạo là 45,2%. Hơn 60% DN trong các ngành: bán lẻ, thông tin truyền thông, tài chính/bảo hiểm, giáo dục, y tế cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực.

Đánh giá về môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam, ông Takeo Nakajima cho biết, Việt Nam vẫn là một trong những thị trường hấp dẫn, nhiều tiềm năng với các công ty của Nhật Bản, xếp ở vị trí thứ 2 sau Hoa Kỳ. Hiện có khoảng hơn 2.000 DN Nhật Bản đang đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, lớn nhất trong khối ASEAN.

Kết quả khảo sát cho thấy, các DN Nhật Bản tại Việt Nam đánh giá môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam có nhiều lợi thế so sánh, đó là: tình hình chính trị - xã hội ổn định; nguồn nhân lực dồi dào và trình độ đang ngày càng được nâng lên; quy mô thị trường trong nước rộng lớn và khả năng tăng tưởng của thị trường tốt….

Tuy nhiên, đại diện JETRO cũng chia sẻ, Việt Nam vẫn còn một số “rào cản” về môi trường đầu tư kinh, chẳng hạn như: một số thủ tục hành chính còn chưa rõ ràng, minh bạch, thời gian thực hiện thủ tục dù đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn còn tương đối dài, làm gia tăng chi phí cho DN; hệ thống cơ sở hạ tầng vẫn còn những hạn chế; khuôn khổ hệ thống pháp luật vẫn còn có những quy định chồng chéo, mâu thuẫn, không rõ ràng…

“Nếu Việt Nam cải thiện được những hạn chế, bất cập này thì sẽ thu hút được nhiều hơn nguồn vốn đầu tư chất lượng cao của các DN Nhật Bản trong tương lai” - ông Takeo Nakajima nhấn mạnh.