Doanh nghiệp nhà nước mong có được cơ chế như doanh nghiệp tư nhân

Theo ông Nguyễn Hồng Long, doanh nghiệp nhà nước có rất nhiều tầng lớp kiểm soát, phải xin ý kiến nhiều, gây ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của doanh nghiệp. “Doanh nghiệp nhà nước mơ được như cơ chế của doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp tư nhân thì mơ được tiếp cận nguồn lực như doanh nghiệp nhà nước”.

Ngày 29/9, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính phối hợp với Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Nâng cao hiệu quả quản trị tại các doanh nghiệp nhà nước”.

Chưa thực sự thừa nhận quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp nhà nước

Theo ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính, hiện nay, khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã đóng góp hơn 29% GDP cả nước, thu hút khoảng 0,7 triệu lao động, thể hiện được vai trò chủ đạo trên một số ngành, lĩnh vực và tạo nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hiệu quả sản xuất - kinh doanh của khối DNNN vẫn chưa đạt như kỳ vọng, chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do cơ chế quản trị DNNN chậm được đổi mới, kém hiệu quả…

Hội thảo
Hội thảo do Viện Chiến lược và Chính sách tài chính phối hợp với Cục Tài chính doanh nghiệp tổ chức. Ảnh: Đức Minh

TS. Tống Phương Dung, Cục Tài chính Doanh nghiệp nêu cụ thể về một số vướng mắc trong cơ sở pháp lý về quản trị công ty trong DNNN như: chưa tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu; chủ sở hữu nhà nước can thiệp vào hoạt động của DN…

Thảo luận tại hội thảo, các ý kiến cho rằng mặc dù khuôn khổ pháp lý về quản trị công ty của DNNN đã có những tiến bộ đáng kể trong những năm qua, nhưng theo truyền thống, khuôn khổ quản lý vẫn tập trung nhiều hơn vào khuôn khổ quản lý vốn nhà nước và chỉ cho đến gần đây, các quy định này mới chú trọng đến việc đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của khu vực nhà nước. Khuôn khổ pháp lý hiện hành coi DNNN là công cụ điều tiết nền kinh tế và chưa thực sự thừa nhận quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của DNNN.

Chẳng hạn, theo quy định tại Luật số 69/2014/QH13, đối với công ty TNHH một thành viên, cơ quan đại diện chủ sở hữu quyết định các vấn đề về huy động vốn; đầu tư, xây dựng, mua sắm tài sản cố định… đối với các dự án đầu tư lớn. Đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên, để có ý kiến và thực hiện quyền biểu quyết về các vấn đề quan trọng, người đại diện phần vốn nhà nước trong HĐQT/HĐTV cần báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, chấp thuận. Việc người đại diện phần vốn nhà nước phải xin ý kiến cơ quan đại diện chủ sở hữu trước khi ra quyết định dẫn đến chi phí giao dịch cao và phát sinh trách nhiệm giải trình đối với hiệu quả của người đại diện.

Hay việc quy định cơ quan đại diện chủ sở hữu được thanh tra đối với DN do mình quyết định thành lập hoặc được giao quản lý (theo Luật Thanh tra) là không phù hợp với chủ trương tách bạch chức năng quản lý nhà nước với chức năng đại diện chủ sở hữu.

Từ kinh nghiệm quản lý của mình, ông Nguyễn Như Quỳnh chia sẻ, DNNN phải chịu nhiều sự giám sát, phải báo cáo, xin ý kiến quá nhiều, dẫn đến mất nhiều thời gian, không theo kịp diễn biến thị trường. Mọi kế hoạch đều phải xin ý kiến, dù có lãi nhiều hay ít thì mức lương cũng chỉ có vậy.

Chia sẻ quan điểm này, ông Nguyễn Hồng Long - Phó Trưởng ban chuyên trách, Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp của Chính phủ nhấn mạnh, cần có sự đánh giá khách quan, công bằng về DNNN. DNNN có thể có lúc không hiệu quả bằng tư nhân, nhưng thực tế DNNN đang được khoác lên mình nhiều chức năng, nhiều mục tiêu, làm những việc mà DN khác không làm.

Cùng lúc đó, DNNN có rất nhiều tầng lớp kiểm soát, phải xin ý kiến, điều này gây ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của DN. “DNNN mơ được như cơ chế của DN tư nhân, DN tư nhân thì mơ được tiếp cận nguồn lực như DNNN. Đó là trong chán ngoài thèm” - ông Nguyễn Hồng Long so sánh.

“Doanh nghiệp nhà nước mơ được cơ chế của doanh nghiệp tư nhân”
Các đại biểu tham gia thảo luận tại hội thảo. Ảnh: Đức Minh

Nâng cao tính độc lập, chuyên nghiệp của ban kiểm soát

Một trong những vấn đề mà ông Nguyễn Hồng Long đề xuất, góp ý về quản trị DNNN là cơ chế giám sát độc lập. Theo ông Long, ban kiểm soát hiện chưa thực sự độc lập. Do đó, trước hết phải củng cố ban kiểm soát, kiểm toán nội bộ để đảm bảo độc lập thực sự với bộ máy điều hành, có năng lực tốt. “Cả một tập đoàn mà ban kiểm soát chỉ có 4 - 6 người thì kiểm tra sao nổi. Muốn kiểm soát nội bộ tốt, đảm bảo an toàn vốn, phát triển hiệu quả thì năng lực của ban kiểm soát phải tốt, chuyên nghiệp, có thực quyền, nếu không sẽ dễ xảy ra tiêu cực, hay bị thao túng…” - ông Nguyễn Hồng Long nói.

Theo ông Hà Huy Tuấn - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia, phải có hệ thống cụ thể riêng cho DNNN, bởi nếu áp những quy định cho DN thông thường với DNNN sẽ rất dễ bị “vênh”. Trong đó, đặc biệt những vấn đề như hệ thống quản trị, chính sách thuế… phải có cách tiếp cận riêng, với những hệ thống quy định, chế tài riêng cho DNNN.

Từ góc độ nhà nghiên cứu, ông Phạm Đức Trung - Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương cho rằng, để quản trị tốt DNNN cần 7 yếu tố cơ bản. Trong đó, mỗi DNNN phải có mục tiêu và nhiệm vụ rõ ràng, tách bạch giữa mục tiêu chính trị xã hội với mục tiêu kinh doanh. Chủ sở hữu nhà nước cần thực hiện trách nhiệm của mình trên nguyên tắc năng động, minh bạch, chuyên nghiệp, hiệu quả. Khuôn khổ thể chế và pháp luật cần bảo đảm cho DNNN cạnh tranh bình đẳng theo cơ chế thị trường khi tiến hành các hoạt động kinh doanh thông thường. Các cổ đông ngoài nhà nước tại DNNN đa sở hữu phải được đối xử công bằng…

Kết luận hội thảo, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp Đặng Quyết Tiến nhận định, các vấn đề về quản trị DNNN đã có đủ căn cứ pháp lý, nhưng văn bản hướng dẫn, tổ chức thực hiện chưa rõ ràng. Trách nhiệm đó là của cơ quan quản lý nhà nước, bao gồm các bộ ngành, trong đó có trách nhiệm của Bộ Tài chính, với cơ quan thực hiện trực tiếp là Cục Quản lý tài chính doanh nghiệp. Tới đây, khi sửa Luật 69, những vấn đề DN đề xuất cần được đưa vào thể chế trong Luật. Cơ quan nhà nước xác định chỉ ban hành thể chế và giám sát thực hiện.

Hiện nay, DNNN có rất nhiều mô hình DN khác nhau, những mô hình như thế này không thể được quy định chi tiết hết, mà cơ quan quản lý nhà nước phải phân cấp lại cho đại diện chủ sở hữu quyết định. Đại diện chủ sở hữu cũng chỉ quyết định những việc như thành lập DN, cấp đủ vốn, đưa ra chiến lược, nhân sự… và trả lại DN, cho hội đồng quản trị, ban điều hành quyết định những vấn đề cụ thể trong hoạt động của DN.

Hoàn thiện khung pháp lý tiệm cận với thông lệ quốc tế

Theo ông Đặng Quyết Tiến, trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý về quản trị công ty trong DNNN tiệm cận với thông lệ quốc tế theo định hướng và quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Trong đó, bao gồm việc sửa đổi Luật 69/2014/QH13.

Bên cạnh đó, cần thiết lập một khung quản trị công ty hướng tới đáp ứng các nguyên tắc về quản trị công ty hiệu quả của OECD. Theo đó Cục Tài chính doanh nghiệp đã nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để xây dựng và đưa ra Bộ Công cụ đào tạo quản trị công ty trong DNNN và Cẩm nang về quản trị công ty trong DNNN theo thông lệ quốc tế tốt nhất (dành cho công ty TNHH MTV).

Với công ty đại chúng đã có Bộ Nguyên tắc Quản trị công ty theo thông lệ tốt nhất dành cho công ty đại chúng tại Việt Nam, do IFC phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ban hành tháng 8/2018.

Hoàng Yến

Tin cùng chuyên mục

Hướng dẫn chế độ tài chính đối với hoạt động đấu giá tài sản

Hướng dẫn chế độ tài chính đối với hoạt động đấu giá tài sản

Dự thảo Thông tư hướng dẫn về chế độ tài chính trong hoạt động đấu giá tài sản đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến rộng rãi. tại dự thảo Thông tư có quy định việc thu, chi, quản lý và sử dụng tiền bán hồ sơ mời tham gia đấu giá, tiền đặt trước của người tham gia đấu giá không được nhận lại theo quy định của pháp luật về đấu giá tài sản.
Nhà đầu tư cá nhân được quyền đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Nhà đầu tư cá nhân được quyền đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các luật thuộc lĩnh vực tài chính, trong đó có Luật Chứng khoán, cơ quan soạn thảo đã bổ sung các quy định như nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân nước ngoài được mua, bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ.
Luật Quản lý, sử dụng tài sản công: Sửa đổi từ phân cấp sang phân quyền giúp tài sản được quản lý, sử dụng hiệu quả hơn

Luật Quản lý, sử dụng tài sản công: Sửa đổi từ phân cấp sang phân quyền giúp tài sản được quản lý, sử dụng hiệu quả hơn

Tại Dự án 1 Luật sửa 7 luật do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo trình Chính phủ trình Quốc hội có nhiều nội dung được sửa đổi, bổ sung. Trong đó, có việc sửa đổi từ cơ chế phân cấp sang cơ chế phân quyền cho Chính phủ, Bộ, cơ quan trung ương, hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định thẩm quyền trong mua sắm, thuê, quản lý, sử dụng, xử lý tài sản công. Việc sửa đổi này được cho là sẽ giúp việc khai thác, xử lý tài sản công hiệu quả, huy động tối đa nguồn lực từ tài sản công để phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.
Quốc hội tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng

Quốc hội tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng

Dự kiến Quốc hội sẽ thông qua Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 8 nên dự thảo Luật đang tiếp tục được lấy ý kiến các đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện.
Xe ô tô phục vụ lễ tân nhà nước: Bổ sung thêm quy định để việc quản lý và sử dụng hiệu quả

Xe ô tô phục vụ lễ tân nhà nước: Bổ sung thêm quy định để việc quản lý và sử dụng hiệu quả

Bộ Tài chính vừa có ý kiến tham gia vào dự thảo Quyết định về việc ban hành Quy chế quản lý, sử dụng xe ô tô phục vụ lễ tân nhà nước do Bộ Ngoại giao xây dựng. Bộ Tài chính đề nghị bổ sung quy định cụ thể đối tượng sử dụng từng nhóm xe này.

Tin khác

Tăng cường công tác quản lý tài sản công tại các tổ chức hội

Tăng cường công tác quản lý tài sản công tại các tổ chức hội

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chỉ thị số 40/CT-TTg về tăng cường công tác quản lý tài sản công tại các tổ chức hội. Tại Chỉ thị, Thủ tướng đề nghị chấm dứt tình trạng sử dụng nhà, đất chưa đúng quy định để tránh để thất thoát, lãng phí nhà, đất.
Thực hiện Nghị định 114/2024/NĐ-CP: Bộ Tài chính lưu ý các bộ, ngành, địa phương trong quản lý, sử dụng, xử lý tài sản công

Thực hiện Nghị định 114/2024/NĐ-CP: Bộ Tài chính lưu ý các bộ, ngành, địa phương trong quản lý, sử dụng, xử lý tài sản công

Nghị định số 114/2024/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 151/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công có hiệu lực từ ngày 30/10 tới đây. Để triển khai kịp thời, hiệu quả công tác quản lý, sử dụng tài sản công, bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật, Bộ Tài chính vừa có Công văn số 11315/BTC-QLCS lưu ý các bộ, ngành, địa phương về một số quy định tại Nghị định này.
Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025 sẽ tăng 15,6% so với dự toán năm 2024

Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025 sẽ tăng 15,6% so với dự toán năm 2024

Ngày 22/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 8, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội nghe Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm 2025 - 2027.
Kế hoạch Đầu tư công năm 2025 được Chính phủ dự kiến ở mức hơn 790.000 tỷ đồng

Kế hoạch Đầu tư công năm 2025 được Chính phủ dự kiến ở mức hơn 790.000 tỷ đồng

Chính phủ đã có những phương án đầu tiên về Kế hoạch Đầu tư công năm 2025 - năm cuối cùng của Kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2021-2025.
Cần quản lý giá của tất cả các loại thuốc

Cần quản lý giá của tất cả các loại thuốc

Góp ý về vấn đề quản lý giá thuốc tại dự thảo sửa đổi Luật Dược đang được Quốc hội thảo luận tại phiên họp ngày 22/10/2024 của Kỳ họp thứ 8, đại biểu Quốc hội cho rằng cần quản lý giá của tất cả các loại thuốc.
Thanh Hóa giải ngân ước đạt trên 8.142 tỷ đồng, đạt 72,8% kế hoạch

Thanh Hóa giải ngân ước đạt trên 8.142 tỷ đồng, đạt 72,8% kế hoạch

Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, kết thúc quý III/2024, Thanh Hóa đã vươn lên đứng thứ 4 cả nước (sau Long An, Hòa Bình, Tiền Giang) về tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư cao.
Nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ sát mức trần 25%

Nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ sát mức trần 25%

Năm 2025, dự kiến nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ khoảng 468.542 tỷ đồng, cao hơn gần 40% mức trung bình 4 năm trước đó.
Thuế thu nhập cá nhân và quản lý người nộp thuế

Thuế thu nhập cá nhân và quản lý người nộp thuế

Tổng cục Thuế phối hợp với Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức Hội thảo trực tuyến “Thuế thu nhập cá nhân và quản lý người nộp thuế của cơ quan thuế Nhật Bản”. Hội thảo diễn ra trong 2 ngày, từ ngày 15-16/10/2024, tại Ninh Bình.
Bộ Tài chính đề xuất phương án giảm 30% tiền thuê đất năm 2024

Bộ Tài chính đề xuất phương án giảm 30% tiền thuê đất năm 2024

Bộ Tài chính vừa hoàn thiện dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về việc giảm tiền thuê đất năm 2024. Bộ Tài chính đã đề xuất chọn phương án 2, giảm 30% tiền thuê đất năm 2024 bởi phương án này phù hợp với tình hình diễn biến mới về kinh tế - xã hội của cả nước.
Ủng hộ giảm 30% tiền thuê đất để thêm nguồn lực phục hồi sản xuất kinh doanh

Ủng hộ giảm 30% tiền thuê đất để thêm nguồn lực phục hồi sản xuất kinh doanh

Tại dự thảo Nghị định quy định về việc giảm tiền thuê đất của năm 2024, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án. Trong đó, phương án 1 giảm 15% và phương án 2 giảm 30%.
Xem thêm
Phiên bản di động